Spring naar content
Volledige beschrijving geselecteerd orgel
Bloemendaal - Dorpskerk

Bloemendaal, Nederland (Noord-Holland) - Dorpskerk
Gemeente: Bloemendaal
Adres: Kerkplein 1, 2061 JC, Bloemendaal

Beschrijving nr.: 1000747.

Gebouwd door: Orgelmakerij Reil (1993)
Het orgel bevat ouder materiaal: pijpwerk, kas en delen mechaniek uit ca. 1760 van Pieter (van) Assendelft

JaarOrgelbouwerOpusActiviteit
ca. 1760 Pieter (van) Assendelft  nieuwbouw
1993 Orgelmakerij Reil  nieuwbouw in bestaande kas

  • In de Hervormde Kerk van Bloemendaal (uit 1636) stond sinds 1816 een orgel. Dit was een door Friedrichs omgebouwd huispijporgel met 10 stemmen. In 1848 werd het uitgebreid met een tweede klavier met zes stemmen door B.J. Gabry. In 1881 is dit orgel verkocht aan een Christelijke Gereformeerde Kerk in Utrecht, maar het is inmiddels verdwenen. Hierna bouwde Ibach een nieuw orgel, dat dienst deed tot 1959. In dat jaar is het verkocht aan de Gereformeerde Kerk te Lunteren, waar het nog altijd staat.
  • Van Leeuwen leverde in 1959 een nieuw orgel met twee klavieren en vrij pedaal met 13 registers. In 1968 is het instrument opnieuw geïntoneerd door Flentrop, omdat men niet tevreden was over het klankbeeld. Het orgel bleef echter niet voldoen. In 1975 stelde men een orgelfonds in en in 1982 een orgelcommissie. Klaas Bolt werd orgeladviseur. Het besluit werd genomen om het Van Leeuwen-orgel van de hand te doen, en te vervangen door een ander instrument.
  • Klaas Bolt ontdekte in 1985 dat er bij Reil in Heerde veel onderdelen aanwezig waren van een orgel van Pieter Assendelft, of mogelijk van diens zoon Johannes. Het orgel was grotendeels compleet. Het stond van 1908 tot 1951 in de Gereformeerde Kerk te Baflo, waar het door Martin Vermeulen was geplaatst. Via omzwervingen kwam het bij Reil terecht. In december 1985 kocht de kerk van Bloemendaal de onderdelen aan. De financiering liet nog even op zich wachten, maar in 1988 werd gestart met het project. In april 1990 kreeg Reil de definitieve opdracht tot herstel en uitbreiding van het Assendelft-orgel. Het instrument van Van Leeuwen werd verkocht aan de Gereformeerde Kerk te Zevenhuizen, waar Louis Kramer het plaatste met een ander front. Het is in december 1991 ingewijd.
  • Het orgel van Assendelft had 9 stemmen op één klavier, en aangehangen pedaal. De speeltafel was niet origineel, en de Bourdon 16' stond op een kantsleep. Na het overlijden van Klaas Bolt nam Hans van Nieuwkoop het adviseurschap over. De Fluit 4' en een groot deel van de Quintadena 8' was niet van Assendelft, maar van ouder datum. De oospronkelijke toonhoogte bleek a'=415 Hz te zijn geweest.
  • Reil bouwde het orgel op met als voorbeeld de klaviatuur van Nootdorp. De tractuur werd nagebouwd van die uit Zuid-Schermer. Het tweede klavier werd als onderpositief gebouwd. Om de toonhoogte zowel op 415 Hz als op 440 Hz te kunnen gebruiken is het orgel uitgerust met een verschuifbaar klavier. Op 12 maart 1993 werd het vernieuwde orgel in gebruik genomen. Adviseur Hans van Nieuwkoop gaf bij deze gelegenheid een concert met werken van Van den Kerckhoven, J.S. Bach en Buxtehude.

Kort overzicht van plaatsen waar het orgel heeft gestaan
1908BafloGereformeerde Kerk
1993BloemendaalDorpskerk

Technische gegevens
Aantal registers per werk
- Hoofdwerk9
- Onderpositief7
- Pedaal3
Totaal aantal stemmen19
ToetstractuurMechanisch
RegistertractuurMechanisch
Windlade(n)Sleepladen
Toonhoogtea' = 415 Hz, verschuifbaar naar 440 Hz
TemperatuurEqual temperament

Dispositie
Hoofdwerk (C-e'''): Prestant 8' - oud/1760/1993; C-b uit Holpijp 8, Holpijp 8' - 1760/1993, Quintadena 8' - oud/1760/1993, Prestant 4' - oud/1760/1993, Fluit 4', Octaaf 2' - oud/1760/1993, Cornet III sterk (discant) - 1760/1993, Mixtuur III sterk - oud/1760/1993, Trompet 8' (B/D) - oud/1993.
Onderpositief (C-e'''): Holpijp 8' (B/D), Fluit Travers 8', Octaaf 4', Fluit 4' - oud, 11 pijpen uit 1993, Gemshoorn 2', Flageolet 1', Vox Humana 8'.
Pedaal (C-d'): Subbas 16', Octaaf 8', Trompet 8'.
Koppelingen: Hoofdwerk - Onderpositief, Pedaal - Hoofdwerk.
Speelhulpen: Tremulant.

VulstemSamenstelling
Mixtuur III sterk (Hoofdwerk) C: 2' - 1 1/3' - 1'. c°: 4' - 2 2/3' - 2'.
Cornet III sterk discant (Hoofdwerk) c': 2 2/3' - 2' - 1 3/5'.
Overige dispositiegegevens
Verschillende disposities De dispositie van het Assendelft-orgel luidde in 1951:
Manuaal: Bourdon 16', Prestant 8', Holpijp 8', Quintadena 8', Viola di Gamba 8', Octaaf 4', Octaaf 2', Mixtuur III-IV sterk, Trompet 8'.
Pedaal: Aangehangen.
Literatuur
  • Orgel N.H. gemeente Bloemendaal. - Bloemendaal : N.H. gemeente, 1993.
  • Orgelbouwnieuws: Het orgel in de Hervormde Kerk van Bloemendaal / Gerco A. Schaap. - In: De Orgelvriend, jrg. 36 nr. 2, februari 1994.
  • Orgels in Noord-Holland : Historie, bouw en gebruik van de Noordhollandse kerkorgels / Jan Jongepier, Hans van Nieuwkoop, Willem Poot. - Schoorl : Uitgeverij Pirola, 1996.
  • Het historische orgel in Nederland 1726 - 1769 / dr. Hans van Nieuwkoop (eindred.). - Amsterdam : Stichting NIvO, 1997. - (Encyclopedie Het Historische Orgel in Nederland ; 2).

Foto: Jan van der Male. Datering: 5 februari 2008.
Foto: Jan van der Male
Foto: Jan van der Male. Datering: 11 februari 2008.
Foto: Jan van der Male
Foto: Henk Brussee. Datering: Mei 2015.
Foto: Henk Brussee