Spring naar content
Ausführliche Beschreibung der vorgewählten Orgel
Bild: Piet Bron. Datering: 20 August 2011.

Bild: Piet Bron

Wismar, Deutschland (Mecklenburg-Vorpommern) - Sankt Nikolai-Kirche
Gemeinde: Wismar
Region:Mecklenburg
Adresse: Sankt Nikolaikirchhof, Wismar
Website: http://www.kirchen-in-wismar.de/

Beschreibung nr.: 2003282.

Gebaut von: Johann Gottlob Mende (1845)
Die Orgel enthält älteren Material: aus 1619 von Henning Kröger, aus 1706 von Hans Hantelmann

JahrOrgelbauerOpusAktivität
1619 Henning Kröger  Neubau im alten Gehäuse
1706 Hans Hantelmann  Umbau
1737 Christoph Erdmann Vogel  Restaurierung und Vergrößerung
1862 Friedrich Wilhelm Winzer  Neubau im alten Gehäuse
ca. 1900 Friedrich Wilhelm Ernst Röver55 Neubau im alten Gehäuse
1845 Johann Gottlob Mende  Neubau
1888 Jehmlich Orgelbau  Restaurierung
1924 Jehmlich Orgelbau  Verschiedene Tätigkeiten
1951 Jehmlich Orgelbau  Vergrößerung
1964 W. Rühle & Sohn  Restaurierung
1985 Gerhard Kuhn  Übersetzung
1995 Groß & Soldan  Restaurierung

  • De geschiedenis van het orgel in de Sankt Nikolaikirche in Wismar is eigenlijk de geschiedenis van twee orgels. Het binnenwerk werd gebouwd door Johann Gottlob Mende in de jaren 1842-1845 voor de Nikolaikirche in Freiberg in Sachsen. Het front is afkomstig uit de Nikolaikirche in Wismar zelf, zij het dat bij de opbouw van het Mende-orgel is gewijzigd. Dit front gaat gedeeltelijk terug op het orgel dat door Henning Kröger in de jaren 1617-1619 werd gebouwd. Het raakte beschadigd toen de toren van de kerk in 1703 instortte. Hans Hantelmann herbouwde het orgel in 1706. Waarschijnlijk is toen het front ontstaan dat tot 1975 in de kerk te zien was. Christian Erdmann Vogel breidde het orgel in 1737 uit met een rugpositief. Het oude werk is in 1862 vervangen door een nieuw orgel van Friedrich Wilhelm Winzer. Mogelijk is het rugpositief toen verwijderd, het kan echter ook pas zijn gebeurd bij de werkzaamheden van Röver. Deze bouwde rond 1900 een nieuw orgel met opusnummer 55, gebruikmakend van een groot deel van het pijpwerk van Winzer. Het nieuwe orgel kreeg Kastenladen met pneumatische tracturen. Al in 1934 meldde Alexander Schuke dat het orgel technisch in slechte staat verkeerde. In 1973 adviseerde Hans Joachim Schuke het orgel niet meer op te knappen.
  • In 1976 kocht men het Mende-orgel in Freiburg, dat aldaar wegens sluiting van de kerk overbodig was geworden. Het front van Mende wilde men echter in Freiberg laten staan. Zo ontstond de nieuwe situatie, waarbij het orgel van Mende achter het aangepaste historische front in Wismar kwam te staan. De werkzaamheden werden uitgevoerd door de firma Gerhard Kühn uit Merseburg in de jaren 1982-1985. Het Mende-orgel verkeerde nog vrijwel in de oorspronkelijke staat. Er waren enkele kleine wijzigingen uitgevoerd in de jaren 1887/1888 door Jehmlich, waarbij onder andere de tongwerken zijn vernieuwd. In 1924 plaatste Jehmlich een windmotor. In 1955 plaatste Jehmlich een Sifflöte 1' op het tweede manuaal op een aparte pneumatische lade. Een laatste revisie vond plaatst in 1964, door Wilhelm Rühle. Na de opbouw in Wismar is het orgel op 1 oktober 1985 in gebruik genomen. Een grondige restauratie van het mechanische gedeelte van het orgel bleek echter al snel noodzakelijk. Deze is uitgevoerd door de firma Groß & Soldan in de maanden juni tot december 1995. Op de derde zondag van de Advent, 17 december 1995, nam men het orgel weer in gebruik. Bij de restauratie zijn enkele kleine wijzigingen in de dispositie uitgevoerd.

Kurze Übersicht der Orte, an denen die Orgel gestanden hat
1845Freiberg, DuitslandSankt Nikolai-Kirche
1985Wismar, DuitslandSankt Nikolai-Kirche

Technische Daten
Anzahl Register pro Manual
- Hauptwerk13
- Oberwerk10
- Pedal7
Gesamtzahl der Stimmen30
TastentrakturMechanical
RegistertrakturMechanical
Windlade(n)Slider chests
Tonhöhea' = 448 Hz
TemperaturEqual temperament
Winddruck96 mm

Disposition
Hauptwerk (C-e'''): Bordun 16', Principal 8', Gemshorn 8', Gamba 8' - 1845/1995, Rohrflöte 8', Octave 4', Spitzflöte 4', Quinte 2 2/3', Octave 2', Terz 1 3/5', Cornett 4 fach (4') - 1845/1995, Mixtur 4 fach (2'), Trompete 8' - 1888, Tremulant.
Oberwerk (C-e'''): Principal 8', Flöte 8' - 1995, Gedackt 8', Quintatön 8', Octave 4', Rohrflöte 4', Nassat 2 2/3', Octave 2', Sifflöte 1' - 1995, Mixtur 3 fach (1 1/3'), Zimbelstern (6 Glocken) - 1995.
Pedal (C-d'): Untersatz 32', Principalbaß 16' - 1845/1995, Subbaß 16', Octavbaß 8', Octavbaß 4', Hintersatz 4 fach (4') - 1995, Posaune 16'.
Koppeln: Manualkoppel, Pedalkoppel Hauptwerk.

Übrige dispositiondaten
Mehrere dispositionen
  • De dispositie van het Wismarse orgel luidde in 1737:
    Hauptwerk: Principal 16', Octave 8', Gedackt 8', Octafe 4' (2 fach), Rauschpfeife 3 fach, Mixtura 6 fach, Cimbell 3 fach, Trompete 8'.
    Rückpositiv: Hohlflöte 16', Principal 8', Gedackt 8', Quintatön 8', Octave 4', Waldflöte 4', Nasatquint 3', Octave 2', Sesquialtera 2 fach, Scharff 4 fach, Vox Humana 8'.
    Pedal: Principal Subbaß 16', Octave 8', Octave 4', Mixtur 3 fach, Posaune 16', Trompete 8', Schallmey 4', Cornett 2'.

  • Het Röver-orgel had als dispositie:
    I. Manual: Principal 16', Bordun 16', Octave 8', Gambe 8', Hohlflöte 8', Quintatön 8', Gedackt 8', Octave 4', Hohlflöte', Quinte 2 2/3', Octave 2', Terz 1 3/5', Mixtur 4 fach, Scharff 3 fach, Trompete 8'.
    II. Manual: Lieblich Gedackt 16', Geigenprincipal 8', Gemshorn 8', Gedackt 8', Traversflöte 8', Salicional 8', Äoline 8', Violino 8', Vox Celeste 8', Octave 4', Flauto Dolce 4'.
    Pedal: Principal 16', Subbaß 16', Violon 16', Quinte 10 2/3', Octave 8', Gedacktbaß 8', Octave 4', Posaune 16, Trompete 8'.
    Spielhilfe: Manualkoppel, Pedalkopel I. Manual, Pedalkoppel II. Manual, Superoctavkoppel I. Manual - II. Manual, 4 feste Kombinationen (p - mf - f - ff).

  • De dispositie van het Mende-orgel luidde voor de demontage in Freiburg:
    Hauptwerk: Bordun 16', Principal 8', Gemshorn 8', Rohrflöte 8', Octave 4', Spitzflöte 4', Quinte 3', Octave 2', Terz 1 3/5', Cornett 4 fach, Mixtur 4 fach, Trompete 8'.
    Oberwerk: Principal 8', Quintatön 8', Gedackt 8', Salicional 8', Octave 4', Rohrflöte 4', Nassat 3', Octave 2', Sifflöte 1', Mixtur 3 fach.
    Pedal: Untersatz 32', Principalbaß 16', Subbaß 16', Octavbaß 8', Octavbaß 4', Posaune 16'.
    Spielhilfe: Manualkoppel, Pedalkoppel Hauptwerk.

Literatur
  • Orgelbau-Nachrichten. - In: Zeitschrift für Instrumentenbau, 5. Band, No. 1, 1. October 1884.
  • Orgelbau-Nachrichten. - In: Zeitschrift für Instrumentenbau, 6. Band, No. 32, 11. August 1886.
  • Orgelbau-Nachrichten. - In: Zeitschrift für Instrumentenbau, 8. Band, No. 25, 1. Juni 1888.
  • Mende-Orgel in St. Nikolai zu Wismar : Die Restaurierung der Mende-Orgel von 1845. - Wismar : Kirchgemeinde St. Nikolai, 1995.
Aufnahmen
  • Pop meets classic : Die etwas andere Orgelmusik zur Nacht / Thomas Illig. - CD. - 2008.
  • Orgel Live in St. Nikolai zu Wismar : Konzertmitschnitte aus den Jahren 2005 und 2006 / Eberhard Kienast m.m.v. Gabriele Kienast (viool) en Gretel Wittenburg (sopraan). - Uitgave in eigen beheer (CD).
  • Die restaurierte Mende-Orgel in St. Nikolai zu Wismar / Eberhart Kienast. - CD.
Weblinks http://www.musicmangitarre.de/orgel/org72.htm

Bild: Piet Bron. Datering: 20 August 2011.
Bild: Piet Bron
Bild: Piet Bron. Datering: 20 August 2011.
Bild: Piet Bron
Bild: Piet Bron. Datering: 20 August 2011.
Bild: Piet Bron
Bild: Piet Bron. Datering: 20 August 2011.
Bild: Piet Bron
Bild: Piet Bron. Datering: 20 August 2011.
Bild: Piet Bron
Bild: Piet Bron. Datering: 20 August 2011.
Bild: Piet Bron
Bild: Piet Bron. Datering: 20 August 2011.
Bild: Piet Bron
Bild: Piet Bron. Datering: 20 August 2011.
Bild: Piet Bron
Bild: Piet Bron. Datering: 20 August 2011.
Bild: Piet Bron
Bild: Piet Bron. Datering: 20 August 2011.
Bild: Piet Bron
Bild: Piet Bron. Datering: 20 August 2011.
Bild: Piet Bron
Bild: Aart Wimmenhove. Datering: 19 June 2019.
Bild: Aart Wimmenhove