Spring naar content
Complete description of the selected organ
Photo: Tjalling Roosjen. Date: 24 September 2011.

Photo: Tjalling Roosjen

Stade, Deutschland (Niedersachsen) - Sankt Cosmae et Damianikirche
Municipal: Stade
Address: Cosmaekirchehof, 21682, Stade
Website: http://www.cosmae.de/
https://www.stadtkirchen-stade.de/gemeinden/cosmae

Description nr.: 2000091.

Built by: Berendt Huess and Arp Schnitger (1675)

YearBuilderOpusActivity
1675 Berendt Huess  new organ
1675 Arp Schnitger  new organ
1688 Arp Schnitger  enlargement
1870 Johann Hinrich Röver  rebuild
1948 Paul Ott  restoration
1975 Jürgen Ahrend81 reconstruction
1994 Jürgen Ahrend141 maintenance/reparations
2017 Rowan West  restoration

  • De oude kerk van Stade werd in 1659 door brand verwoest. Na de herbouw startten Berendt Huss en Arp Schnitger in 1668 met de bouw voor een nieuw orgel. De opdracht werd in de jaren daarna steeds uitgebreid: in 1668 was er enkel een contract voor één klavier (het Hauptwerk), maar in 1670 volgde het contract voor het Rückpositiv, in 1671 voor het Pedalwerk en in 1672 voor de Brustwerk. In 1675 was het orgel klaar. Hierna werd Vincent Lübeck tot organist benoemd en hij bleef dit tot 1702. In 1688 plaatste Schnitger op advies van Lübeck een Trommet 16' op het Hauptwerk. In de loop van de tijd werd er geregeld aan het orgel gewerkt, maar pas in 1870 volgde de eerste grote wijziging. Johann Hinrich Rover bouwde het orgel volledig om. Het rugpositief werd verwijderd, de toonhoogte werd een halve toon verlaagd en veel registers werden vervangen door nieuwe stemmen, die beter pasten bij de smaak van de tijd. Het pijpwerk van het rugpositief kreeg een plaats achter het orgel. In 1917 verloor het orgel haar frontpijpen, die gevorderd werden.
  • Uiteindelijk startte in 1948 een restauratie door de firma Ott uit Gottingen. Het rugpositief werd weer opnieuw geplaatst. In 1956 werden er windladen toegevoegd voor de ontbrekende tonen uit het kort octaaf. Deze functioneerden echter nooit naar behoren. Jürgen Ahrend restaureerde en reconstrueerde van 1972 tot 1975 het instrument grondig. Hierbij is getracht het werk weer in de toestand van 1688 te brengen. Ook is er een temperatuur gelegd volgens Praetorius.
  • In 1994 is het orgel door Ahred opnieuw gestemd en schoongemaakt. In de jaren 2013-2017 voerde Rowan West een restauratie uit in drie fasen. Het orgel werd hierna weer in gebruik genomen op 17 april 2017, Tweede Paasdag. Adviseur Martin Böcker bespeelde het bij deze gelegenheid.

Technical data
Number of stops per division
- Hauptwerk12
- Brustwerk10
- Rückpositiv10
- Pedal10
Total number of stops42
Key actionMechanical
Stop actionMechanical
Windchest(s)Slider chests
Pitcha' = 493 Hz
TemperamentPraetorius
Wind pressure82 mm

Specification
Hauptwerk (CDEFGA-c'''): Principal 16' - 1975, Quintadena 16', Octav 8', Gedackt 8', Octav 4', Rohrflöt 4', Nassat 2 2/3', Octav 2', Mixtur 6-8 fach, Cimbel 3 fach - 1975, Trommet 16', Trommet 8'.
Brustwerk (CDEFGA-c'''): Gedackt 8', Querflöt 8', Flöt 4', Octav 2', Tertia 1 3/5', Nassat Quint 1 1/3' - 1688/1975, Sedetz 1', Scharff 3 fach - 1688/1975, Krumphorn 8', Schalmey 4' - 1688/1975.
Rückpositiv (CDEFGA-c'''): Principal 8', Quintaden 8', Rohrflot 8', Octav 4', Waltflot 2', Sieflot 1 1/3' - 1975, Sesquialter 2 fach - 1975, Scharff 5 fach - 1975, Dulcian 16', Trechter Regal 8'.
Pedal (CDE-d'): Principal 16' - 1975, Sub-Bass 16', Octav 8', Octav 4', Nachthorn 1', Mixtur 5-6 fach, Posaun 16', Dulcian 16' - 1975, Trommet 8', Cornet 2' - 1975.
Couplers: Hauptwerk - Brustwerk, Hauptwerk - Rückpositiv.
Accessories: Tremulant.

Literature
  • Nieuwe Uitgaven : Vincent Lübeck : Orgelwerke / Hennie Schouten. - In: Het Orgel, jrg. 39 nr. 11, september 1942.
  • Duitse Schnitger-orgels : Enkele tips voor vacantieplannenmakers / mr. C.J. Verplanke. - In: Organist & Eredienst, jrg. 20, nr. 218, juli/augustus 1954.
  • De meester orgelbouwer Arp Schnitger I / Jan Zwart jr. - In: Het Orgelblad, jrg. 1 nr. 3, juni 1958. - Referaat, uitgesproken op de eerste Orgeldag van de Stichting Orgelcentrum, in de Ned. Hervormde Kerk te Leens.
  • Klingende Schätze : Orgel-Land zwischen Elbe und Weser / Günter Seggermann, Viktor und Sonja Rihsé. - 3. Auflage. - Cuxhaven : Verlag Olivia, 1961. - (Die kleine Cux-Bücher ; Band 2).
  • Arp Schnitger und seine Schule : Ein Beitrag zur Geschichte des Orgelbaues im Nord- und Ostseeküstengebiet / Gustav Fock. - Kassel [etc.] : Bärenreiter, 1974.
  • 25 Jahre Orgelbau Jürgen Ahrend 1954-1979 / Egon Krauss. - Leer-Loga : Orgelbau Jürgen Ahrend, 1979.
  • Historische Orgeln im Landkreis Stade / Peter Golon. - Stade: Verlag Friedrich Schaumburg, 1983.
  • Een Orgelexcursie naar Noord-Duitsland / Luk Bastiaens. - In: Orgelkunst, zevende jaargang nummer 2, juni 1984.
  • Denkmalorgeln zwischen Elbe und Weser / Günter Seggermann, Wolfgang Weidenbach. - Kassel : Merseburger, 1986. - (Veröffentlichung der Gesellschaft der Orgelfreunde ; 96).
  • Berühmte Orgeln : Meisterwerke europäischer Orgelbauer / Ursula und Ulrich Rüge. - Hamburg : Nikol Verlagsgesellschaft mbH, 1994.
  • Orgeln in Niedersachsen : Herausgegeben von der Niedersächsischen Sparkasssenstiftung / Harald Vogel, Günter Lade, Nicola Borger-Keweloh ; Volkhard Hofer. - Bremen : Verlag H.M. Hauschild GmbH, 1997.
  • Orgel International 6/1998.
  • Orgelführer Deutschland / Karl-Heinz Göttert, Eckhard Isenberg. - Kassel [et al...] : Bärenreiter, 1998.
  • Die Orgel von Berendt Huß und Arp Schnitger in der Kirche Ss. Cosmae et Damiani zu Stade / Martin Böcker. - Folder.
  • Die Orgel-Stadt Stade : Weltberühmte Orgeln und 600 Jahre Orgelbau / Martin Böcker, Peter Golon. - Stade : Orgel-Akademie, 2004. - (Schriften der Orgelakademie Stade ; Band 1).
  • Arp Schnitger excursie 2004 : Donderdag 23 t/m zaterdag 25 september. - Uithuizermeeden : Stichting Groningen Orgelland, 2004.
  • Arp Schnitger en zijn werk : Fotoboek met de bewaard gebleven orgels en orgelfronten van Arp Schnitger / Cornelius H. Edskes, Harald Vogel [red.]. - Bremen : Verlag H.M. Hauschild, 2009.
  • Arp Schnitger und sein Werk : Bildband mit den erhaltenen Orgeln und Prospekten Arp Schnitgers / Cornelius H. Edskes, Harald Vogel [red.]. - 2. revidierte Auflage. - Bremen : Verlag H.M. Hauschild, 2013. - (Veröffentlichung der Gesellschaft der Orgelfreunde ; 241).
  • Neues von der Nordelbe / Markus Zimmermann. - In: Ars Organi, 67. Jhg. Heft 2, Juni 2019.
  • Die überlieferung der Schnitger-Orgeln : Kurze Beschreibung der erhaltenen Instrumente / Harald Vogel. - In: Ars Organi, 67. Jhg., Heft 4, Dezember 2019.
Recordings
  • Die Huß-Schnitger-Orgel (1675/88) in Ss. Cosmae et Damiani zu Stade / Martin Böcker, orgel ; Johannes Eckelmann [red]. - Friedrichshafen : Fagott-Orgelverlag, 2007. - (DVD).
  • Dietrich Buxtehude : Die Choralfantasien Vol. 2 / Pier Damiano Peretti. - IFO Records ORG 7224.3 (CD). - 2007.
  • Dietrich Buxtehude : Die Choralfantasien Vol. 1 / Pier Damiano Peretti. - IFO Records ORG 7224.2 (CD). - 2007.
  • Vincent Lübeck : Das Orgelwerk / Joseph Kelemen. - Oehms Classics OC 607 (CD). - 2006.
  • Johann Sebastian Bach : Orgelwerke V / Bernard Foccroulle. - Ricercar RIC 086069 (CD). - 1990.
  • Dietrich Buxtehude : Works for organ volume 2 / Harald Vogel. - MDG L 3269 (CD). - Opgenomen in Stade en Weener.
  • Vincent Lübeck : Sämtliche Musikalischen Werke / Wolfram Syré. - Motette-Ursina M 50180 (LP). - 1985.
  • Vincent Lübeck : Das Gesamtwerk für Orgel / Harald Vogel. - ORA 3004 (LP). - 1984.
  • Die Norddeutsche Orgelkunst I / Harald Vogel. - ORA 3003 (LP). - 1984.
  • Orgelmusik alter Meister : Werke von Prätorius, Sweelinck, Scheidt, Froberger, Pachelbel u.a. / Walter Kraft. - Saphir Intercord 25 773-3 SB (LP). - 1975. - (Intercord Klassische Discothek). - Recorded in Stade and Bremervörde.
Links https://www.orgelbau-ahrend.de/opus081wa.html
https://nomine.net/orgel/stade-st-cosmae-et-damiani/
https://www.ndr.de/nachrichten/niedersachsen/lueneburg_heide_unterelbe/Restaurierte-Schnitger-Orgel-wieder-eingeweiht,orgel506.html
https://www.arpschnitger.nl/sstade.html
YouTube Schnitger in Stade - Beginn einer Weltkarriere


Photo: René Troost. Date: September 2013.
Photo: René Troost
Source: Postcard.
Source: Postcard
Photo: René Troost. Date: September 2013.
Photo: René Troost
Photo: Tjalling Roosjen. Date: 24 September 2011.
Photo: Tjalling Roosjen
Photo: Tjalling Roosjen. Date: 24 September 2011.
Photo: Tjalling Roosjen
Photo: Tjalling Roosjen. Date: 24 September 2011.
Photo: Tjalling Roosjen
Photo: Tjalling Roosjen. Date: 24 September 2011.
Photo: Tjalling Roosjen
Photo: Giel Daems. Date: 2 October 2012.
Photo: Giel Daems
Photo: Tjalling Roosjen. Date: 24 September 2011.
Photo: Tjalling Roosjen
Photo: Tjalling Roosjen. Date: 24 September 2011.
Photo: Tjalling Roosjen