Spring naar content
Volledige beschrijving geselecteerd orgel
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 30 December 2015.

Foto: Michiel van 't Einde

Appingedam, Nederland (Groningen) - Gereformeerde Kerk (Vrijgemaakt)
Gemeente: Eemsdelta
Streek:Fivelingo
Adres: Dijkstraat 73, 9901 AP, Appingedam
Website: http://www.gkvappingedam.nl/

Beschrijving nr.: 1006451.

Gebouwd door: Bernard Pels & Zn. (1946) - opus 190

JaarOrgelbouwerOpusActiviteit
1946 Bernard Pels & Zn.190 nieuwbouw
1968 Verschueren Orgelbouw735 restauratie en uitbreiding
2014 Mense Ruiter Orgelmakers  diverse werkzaamheden
2015 Mense Ruiter Orgelmakers  diverse werkzaamheden
2017 Mense Ruiter Orgelmakers  diverse werkzaamheden

  • Op 1 december 1927 nam men in Appingedam een nieuw gebouw voor de Gereformeerde Kerk in gebruik, ontworpen door Egbert Reitsma. H. Vegter plaatste het orgel uit de oude kerk over naar dit gebouw. Dit orgel was in 1899 gemaakt door H. van der Molen. In november 1946 plaatste de firma Pels & Zn. een nieuw orgel met twee manualen en vrij pedaal. Adviseur bij de bouw was Arie Bouman, die een belangrijk stempel drukte op de gebruikte mensuren van het pijpwerk. Van het oude orgel werden de windladen en een aantal registers overgenomen. Drie registers waren bij oplevering nog niet geplaatst. De Trompet 8' en de Dulciaan 8' werden in 1949 geleverd.
  • Het orgel is in 1968 gereviseerd door Verschueren. Hierbij is de dispositie gewijzigd. Op het eerste manuaal werden de Nasard 2 2/3' vervangen door een Octaaf 2'. Op het tweede manuaal werd de Nachthoorn 2' vervangen door een Gemshoorn 2', er werd een nieuwe Terts (discant) geplaatst en de Dulciaan vernieuwd. Op het pedaal plaatste Verschueren een Fagot 16' op de hiervoor nog gereserveerde plaats op de windlade. Adviseurs bij de werkzaamheden waren A.P. Oosterhof uit Leeuwarden en J.M. Vetter uit Den Haag. Begin 2008 zijn de Gereformeerde Kerk en de Hervormde Gemeente te Appingedam samengevoegd tot de Protestantse Gemeente Appingedam.
  • Het gebouw van de Gereformeerde Kerk is in 2010 overgenomen door de Gereformeerde Kerk (Vrijgemaakt), die tot die tijd kerkte in de voormalige Synagoge aan de Broerstraat 6. Deze Synagoge is verbouwd tot cultueel centrum. Er stond een Johannus-orgel uit 1999, dat is verkocht. In 2014 is het orgel schoongemaakt en gestemd door de firma Mense Ruiter. In 2015 verving dezelfde firma de membranen van de Subbas en er zijn intonatiecorrecties aan de tongwerken uitgevoerd. In 2017 heeft de firma Mense Ruiter de membranen (spaltleer) van het groot octaaf van de Fagot 16 voet vervangen. Doordat verschillende membranen op de stevels begonnen te scheuren, liet de aanspraak en stemming van de Fagot te wensen over. Daarnaast vond een generale stembeurt plaats.

Kort overzicht van plaatsen waar het orgel heeft gestaan
1949AppingedamGereformeerde Kerk
2010AppingedamGereformeerde Kerk (Vrijgemaakt)

Technische gegevens
Aantal registers per werk
- Manuaal I8
- Manuaal II9
- Pedaal6
Totaal aantal stemmen23
ToetstractuurElectrisch
RegistertractuurElectrisch
Windlade(n)Sleeplade, Repetitielade (Pedaal)
Toonhoogtea' = 440 Hz
TemperatuurEqual temperament
Winddruk71 mm

Dispositie
Manuaal I (C-g'''): Holquintadena 16', Praestant 8', Roerfluit 8', Octaaf 4', Octaaf 2' - 1968, Fourniture III-IV sterk (2'), Mixtuur IV-V sterk (2'), Trompet 8', Tremolo.
Manuaal II (C-g'''): Baarpijp 8', Salicionaal 8', Praestant 4', Gedekte Fluit 4', Nazard 2 2/3', Gemshoorn 2' - 1968, Terts 1 3/5' (discant) - 1968, Scherp IV sterk (1'), Dulciaan 8' - 1968, Tremolo.
Pedaal (C-f'): Bourdon 32' - akoestisch, Subbas 16', Praestantbas 8', Gedekt 8' - gecombineerd met Subbas, Koraalbas 4' - gecombineerd met Prestant, Fagot 16' - 1968.
Koppelingen: Manuaal I - Manuaal II, Manuaal II - Manuaal I, Pedaal - Manuaal I, Pedaal - Manuaal II.
Speelhulpen: Vrije combinatie, Register-crescendo.

VulstemSamenstelling
Mixtuur IV-V sterk (Hoofdwerk) C: 2' - 1 1/3' - 1' - 1/2'. c°: 2 2/3' - 2' - 1 1/3' - 1' - 2/3'. c': 4' - 2 2/3' - 2' - 1 1/3' - 1'. c'': 5 1/3' - 4' - 2 2/3' - 2' - 1 1/3'. c''': 8' - 5 1/3' - 4' - 2 2/3' - 2'.
Fourniture III-IV sterk (Hoofdwerk) C: 2' - 4/5' - 2/3'. Bes°: 2' - 1 1/3' - 4/5'. gìs°: 2' - 1 3/5' - 1 1/3' - 1 1/7'.
Scherp V sterk (Manuaal II) C: 1' - 2/3' - 1/2' - 1/3' - 1/4'. Bes°: 1 1/3' - 1' - 2/3' - 1/2' - 1/3'. gìs°: 2' - 1 1/3' - 1' - 2/3' - 1/2'. fis': 2 2/3' - 2' - 1 1/3' - 1' - 2/3'. c'': 4' - 2 2/3' - 2' - 1 1/3' -1 '. d''': 5 1/3' - 2 2/3' - 2' - 1 1/3' - 1'.
Sesquialter (Manuaal II) C: 2 2/3'. c': 2 2/3' - 1 3/5'.
Overige dispositiegegevens
Verschillende disposities De oorspronkelijke dispositie luidde:
Manuaal I: Holquintadena 16', Praestant 8', Roerfluit 8', Octaaf 4', Nasard 2 2/3', Mixtuur IV-V sterk (2'), Fournituur III-IV sterk (2'), Trompet 8' (1949), Tremolo.
Manuaal II: Baarpijp 8', Salicionaal 8', Praestant 4', Gedekte Fluit 4', Nachthoorn 2', Sesquialtera I-II sterk (2 2/3'), Scherp IV sterk (1'), Dulciaan 8' (1949), Tremolo.
Pedaal: Bourdon 32' (unit), Subbas 16', Praestantbas 8', Gedekt 8' (unit), Koraalbas 4' (unit), Bazuin 16' (gereserveerd).
Koppelingen: Manuaal I - Manuaal II, Manuaal II - Manuaal I, Pedaal - Manuaal I, Pedaal - Manuaal II.
Speelhulpen: Vrije combinatie, Generaal Crescendo.
Literatuur
  • Orgelberichten : Nieuw orgel in de Gereformeerde Kerk te Appingedam / [A. Bouman]. - In: Organist & Eredienst, jrg. 16, nr, 168, januari 1950.
  • Appingedam Gereformeerde kerk. - In: Orgelnieuws fa. L. Verschueren c.v., pinksternummer [mei 1968].
  • Orgelinhuldigingen : Nederland. - In: De Praestant, jrg. 17 nr. 4, oktober 1968.
  • Het Groninger orgelbezit van Adorp tot Zijldijk : deel V Fivelingo / Jaap Brouwer, Dirk Molenaar, Adolph Rots, Frans Talstra, Victor Timmer. - Leens : Stichting Groningen Orgelland, 1998. - (Publicatie van de Stichting Groningen Orgelland ; 21).
Overige bronnen
  • Ties Wildeboer
  • Ties Wildeboer

Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 30 December 2015.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 30 December 2015.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 30 December 2015.
Foto: Michiel van 't Einde
Appingedam - Gereformeerde Kerk (Vrijgemaakt)

Bron: Koster GKV Appingedam. Datering: 30 December 2015.
Bron: Koster GKV Appingedam
Foto: Ties Wildeboer. Datering: 18 October 2013.
Foto: Ties Wildeboer
Foto: Ties Wildeboer. Datering: 18 October 2013.
Foto: Ties Wildeboer
Foto: Ties Wildeboer. Datering: 18 October 2013.
Foto: Ties Wildeboer
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 30 December 2015.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Ties Wildeboer. Datering: 18 October 2013.
Foto: Ties Wildeboer
Foto: Ties Wildeboer. Datering: 18 October 2013.
Foto: Ties Wildeboer
Foto: Ties Wildeboer. Datering: 18 October 2013.
Foto: Ties Wildeboer
Foto: Ties Wildeboer. Datering: 18 October 2013.
Foto: Ties Wildeboer
Foto: Ties Wildeboer. Datering: 18 October 2013.
Foto: Ties Wildeboer