Spring naar content
Volledige beschrijving geselecteerd orgel
Bron: Postcard.

Bron: Postcard

Rotterdam, Nederland (Zuid-Holland) - Adriaen Janszkerk (Hervormde Kerk IJsselmonde)
Gemeente: Rotterdam
Adres: Kasteelweg 50, 3077 BN, Rotterdam-IJsselmonde
Website: http://www.hervormdijsselmonde.nl/

Beschrijving nr.: 1005807.
Kaartnummer Stichting Orgelcentrum: GR0058.

Gebouwd door: Schölgens & Van der Weijde, firma Van den Haspel (1868)

JaarOrgelbouwerOpusActiviteit
1868 Schölgens & Van der Weijde, firma Van den Haspel  nieuwbouw
1942 Valckx & Van Kouteren  restauratie en uitbreiding
1957 Valckx & Van Kouteren  uitbreiding
1990 Pels & Van Leeuwen  diverse werkzaamheden
2016 Orgelmakerij Reil  restauratie

  • Het orgel in de oude Hervormde Kerk van Rotterdam-IJsselmonde is in 1868 gebouwd door de firma Van den Haspel, Schölgens en Van der Weijde. In augustus 1868 nam men het instrument in gebruik. De orgelkas was oorspronkelijk wit geschilderd en afgezet met gouden biezen en verguld lofwerk. In de jaren 1923-1925 is de kerk verbouwd, waarna het interieur in donker eiken is geschilderd. Het orgel is verplaatst van de torenzijde van de kerk naar de andere kant. Ook de preekstoel is toen verplaatst en wel zo dat het orgel boven de preekstoel kwam te staan. Ook kreeg het orgel is donker eiken geschilderd.
  • In 1942 werd het instrument gereviseerd door Valckx & Van Kouteren. Zij plaatsten het groot octaaf van de Bourdon 16' op het pedaal als zelfstandige stem op een pneumatische windlade. De overige pijpen van de Bourdon werden als transmissie afgeleid van het Hoofdwerk. Voordien was het pedaal aangehangen. De originele dispositie was voor 1942 al gewijzigd door het plaatsen van een Célèste 8', mogelijk in 1932. In 1957 is het orgel door Valckx & Van Kouteren opnieuw gereviseerd. Daarbij werd de dispositie van het Bovenwerk hersteld en het pedaal werd uitgebreid met twee stemmen.
  • Na deze restauratie is het orgel lange tijd ongemoeid gebleven. In 1990 werden de frontpijpen door Pels & Van Leeuwen voorzien van koperen bussen in de voeten, tegen het doorzakken. Onder advies van Wim Diepenhorst is het instrument in 2015-2016 gerestaureerd door de firma Reil. Op 9 april 2016 is het weer in gebruik genomen, waarbij Bas de Vroome het orgel bespeelde, en Luc Ket als sopraan haar medewerking verleende.

Technische gegevens
Aantal registers per werk
- Hoofdwerk11
- Bovenwerk6
- Pedaal1
Totaal aantal stemmen18
ToetstractuurMechanisch
RegistertractuurMechanisch
Windlade(n)Sleepladen
Toonhoogtea' = 433 Hz
TemperatuurEqual temperament
Winddruk85 mm

Dispositie
Hoofdwerk (C-f'''): Prestant 16' (discant), Bourdon 16', Prestant 8', Holpijp 8', Octaaf 4', Fluit 4', Quint 3', Octaaf 2', Cornet IV sterk (4') (discant), Mixtuur III sterk (2') (bas), Trompet 8'.
Bovenwerk (C-f'''): Baardpijp 8', Viool 8', Roerfluit 8', Viool 4', Fluit 4', Woudfluit 2'.
Pedaal (C-d'): Bourdon 16' - C-Fis transmissie.
Koppelingen: Hoofdwerk - Bovenwerk, Pedaal - Hoofdwerk.
Speelhulpen: Tremulo.

Overige dispositiegegevens
Verschillende disposities
  • De dispositie luidde na de werkzaamheden van 1942:
    Hoofdwerk: Prestant 16' (discant), Bourdon 16' (vanaf c), Prestant 8', Holpijp 8', Octaaf 4', Fluit 4', Quint 3', Octaaf 2', Cornet IV sterk (discant), Mixtuur III sterk (bas), Trompet 8'.
    Bovenwerk: Baarpijp 8', Roerfluit 8', Viola di Gamba 8', Célèste 8' - 1932, Salicionaal 4', Fluit 4'.
    Pedaal: Subbas 16' - deels gecombineerd met Bourdon 16' Hoofdwerk.
    Koppelingen: Hoofdwerk - Bovenwerk, Pedaal - Hoofdwerk.

  • De dispositie luidde voor de restauratie van 2015:
    Hoofdwerk: Prestant 16' (discant), Bourdon 16' (vanaf c°), Prestant 8', Holpijp 8', Octaaf 4', Fluit 4', Quint 3', Octaaf 2', Cornet IV sterk (discant), Mixtuur III sterk (bas), Trompet 8'.
    Bovenwerk: Baarpijp 8', Roerfluit 8', Prestant 4', Fluit 4', Gemshoorn 2', Sesquialter II sterk.
    Pedaal: Subbas 16' - deels gecombineerd met Bourdon 16' Hoofdwerk, Gedektbas 8', Roerfluit 4'.
    Koppelingen: Hoofdwerk - Bovenwerk, Pedaal - Hoofdwerk.

Literatuur
  • Verdwenen en bestaande orgels te Rotterdam V : Het orgel in de Ned. Herv. Kerk te IJsselmonde / Jan van Bommel Jzn. - In: Het Orgelblad, jrg. 2 nr. 9/10, december 1959/januari 1960.
  • De orgelmakers Van den Haspel, Schölgens en van der Weijde / W.D. van der Kleij. - In: De Mixtuur, nr. 30, februari 1980.
  • Het historische orgel in Nederland 1865 - 1872 / Teus den Toom (eindred.). - Amsterdam : Stichting NIvO, 2004. - (Encyclopedie Het Historische Orgel in Nederland ; 9).
  • 'Fraai, liefelijk en krachtig' : Van den Haspel, Schölgens & Van der Weyde-orgel Adriaen Janszkerk te Rotterdam IJsselmonde / Bart van Buitenen. - IJsselmonde : Protestantse Kerk, 2016.
Links https://www.orgelnieuws.nl/restauratie-orgel-adriaen-janszkerk-ijsselmonde-afgerond/ (26/02/2024)
Overige bronnen Jan Peter Teeuw

Bron: Fotokaart Stichting Orgelcentrum.
Bron: Fotokaart Stichting Orgelcentrum
oude situatie. Bron: Postcard, collectie Jan Peter Teeuw. Datering: voor 1924.
Bron: Postcard, collectie Jan Peter Teeuw
Foto: Piet Bron. Datering: 5 juni 2010.
Foto: Piet Bron