Spring naar content
Volledige beschrijving geselecteerd orgel
Foto: Piet Bron. Datering: 9 October 2001.

Foto: Piet Bron

Almelo, Nederland (Overijssel) - Grote- of Sint Georgkerk
Gemeente: Almelo
Streek:Twente
Adres: Kerkplein, 7607 BT, Almelo
Website: http://www.pga-grotekerk.nl/

Beschrijving nr.: 1003783.
Kaartnummer Stichting Orgelcentrum: GR0755 (Binnenwerk van Ibach (1960)).

Gebouwd door: Willem van Leeuwen (1963)
Het orgel bevat ouder materiaal: Orgelkas uit 1754 van Albertus Anthonie Hinsz

JaarOrgelbouwerOpusActiviteit
1754 Albertus Anthonie Hinsz  nieuwbouw
1873 Richard Paul Ibach  nieuwbouw in bestaande kas
1934 Gerrit van Leeuwen  restauratie
1963 Willem van Leeuwen  nieuwbouw in bestaande kas
1990 B.A.G. Orgelmakers  restauratie

  • Van het orgel dat A.A. Hinsz in 1754 bouwde voor de Grote Kerk in Almelo is alleen de orgelkas bewaard gebleven. Het oorspronkelijke bouwjaar 1754 is volgens opgave van Hess. Er zijn echter geen archiefstukken die dit bewijzen. In 1873 werd het binnenwerk volledig vervangen door een nieuw orgel van Richard Ibach uit Barmen (Duitsland), opus 143 van deze firma. Op 22 december 1873 werd dit instrument in gebruik genomen. Gerrit van Leeuwen restaureerde het orgel in 1934.
  • In 1954 vond een restauratie van de kerk plaats, en het binnenwerk van het orgel, dat in slechte staat verkeerde, werd verwijderd. De fa. Van Leeuwen bouwde een nieuw binnenwerk, waarbij de bouwer deels rekening hield met de oorspronkelijke dispositie maar hij liet zich nog sterker inspireren door het orgel dat de Deense bouwer Marcussen in 1957 in de Nicolaikerk in Utrecht had gebouwd. Het orgel is in 1963 voltooid.
  • Omdat Van Leeuwen VEKA-slepen had gebruikt, en de kerk met heteluchtverwarming werd verwarmd, traden er na enkele tientallen jaren grote problemen op. Enkele slepen braken zelfs, waardoor registers onbruikbaar werden. Een restauratie volgde door B.A.G. Orgelmakers, waarbij nieuwe slepen werden geplaatst. Ook werd de intonatie van het instrument aangepast, en milder gemaakt. Op 27 november 1990 is het gerestaureerde orgel weer in gebruik genomen met een bespeling door organist H.J. Brilman.

Technische gegevens
Aantal registers per werk
- Hoofdwerk9
- Rugwerk9
- Borstwerk7
- Pedaal8
Totaal aantal stemmen33
ToetstractuurMechanisch
RegistertractuurMechanisch
Windlade(n)Sleepladen

Dispositie
Hoofdwerk (C-g'''): Quintadeen 16', Prestant 8', Roerfluit 8', Octaaf 4', Spitsfluit 4', Octaaf 2', Mixtuur VI-VIII sterk, Cymbel III sterk, Trompet 8'.
Rugwerk (C-g'''): Holpijp 8', Prestant 4', Roerfluit 4', Octaaf 2', Nasard 1 1/3', Sexquialter IV sterk, Scherp V sterk, Dulciaan 16', Kromhoorn 8', Tremulant.
Borstwerk (C-g'''): Gedekt 8', Fluit 4', Prestant 2', Woudfluit 2', Sifflet 1', Cymbel III sterk, Regaal 8', Tremulant.
Pedaal (C-f'): Prestant 16', Octaaf 8', Octaaf 4', Mixtuur VI sterk, Fagot 32', Bazuin 16', Trompet 8', Schalmey 4'.
Koppelingen: Hoofdwerk - Rugwerk, Hoofdwerk - Bovenwerk, Pedaal - Hoofdwerk, Pedaal - Rugwerk.

Overige dispositiegegevens
Hess (1774) De dispositie van Hinsch:
Hoofdwerk: Quintadeen 16', Prestant 8', Roerfluit 8', Octaaf 4', Fluit 4', Nasard 3', Octaaf 2', Mixtuur IV-V-VI, Scherp III, Cornet III, Trompet 8' en Vox Humana 8'.
Rugwerk: Gedekt 8', Prestant 4', Fluit Gedekt 4', Quintfluit 3', Octaaf 2', Sexquialter II, Scherp III en Dulciaan 8'.
Pedaal: Bourdon 16', Prestant 8', Quintadeen 8', Octaaf 4', Mixtuur IV, Trompet 16', Trompet 8' en Trompet 4'.
Van 't Kruijs (1885) Het Orgel in de Hervormde Kerk te Almelo heeft drie Klavieren, vrij pedaal en 35 sprekende stemmen. In 1873 is dit werk door R. Hoek, uit Barmen, geleverd.
Organist de Heer Gerbig.
Hoofdmanuaal: Prestant 16', Principal 8', Viol. di Gam. 8', Fluitmajor 8', Gedakt 8', Octaaf 4', Holfluit 4', Quint 2 2/3', Octaaf 2', Cornet 5 st,, Mixtuur 5 st., Trompet 8'.
Bovenmanuaal: Geigenprinc. 8', Bourdon 16', Gemshoorn 8', Roerfluit 8', Fugara 4', Dolce 4', Flautino 2', Sexquialter 2 2/3', Euphone 8' (doorslaand).
Rugwerk: Salicionaal 8', Liebl. Gedackt 8', Fernfluit 8', Fluit douce 4', Violino 4'.
Pedaal: Principal 8', Subbas 16', Violon 16', Quintbas 10 2/3', Violoncelle 8', Gedakt 8', Octaaf 4', Bombardon 16', Trompet 8'.
Stomme registers: Koppelingen, Ventiel, Calcant.
Verschillende disposities De dispositie van Ibach uit 1873 luidde:
Hoofdmanuaal: Prestant 16', Principal 8', Viola di Gamba 8', Fluitmajor 8', Gedakt 8', Octaaf 4', Holfluit 4', Quint 2 2/3', Octaaf 2', Cornet V, Mixtuur V, Trompet 8'.
Bovenmanuaal: Bourdon 16', Geigenprincipal 8', Gemshoorn 8', Roerfluit 8', Fugara 4', Dolce 4', Flautino 2', Sexquialter II, Eophone 8' (doorslaand).
Rugwerk: Salicionaal 8', Lieblich Gedakt 8', Fernfluit 8', Fluit Douce 4', Violino 4'.
Pedaal: Subbas 16', Violon 16', Quintbas 10 2/3', Principal 8', Violoncel 8', Gedakt 8', Octaaf 4', Bombardon 16', Trompet 8'.
Literatuur
  • Verzameling van disposities der verschillende orgels in Nederland, benevens eene korte beschrijving van het Orgel in de Groote Kerk te Rotterdam met afbeelding / M.H. van 't Kruijs. - Rotterdam : Corns. Immig, 1885. - Fotografische herdruk, uitgegeven bij Frits Knuf, Amsterdam in 1972 in de serie Bibliotheca Organologica, volume I.
  • Orgels in Overijssel / Maarten Seybel. - Sneek: Boeijenga, 1965.
  • Bij de foto's : Het orgel in de Grote Kerk te Almelo. - In: Het Orgel, jrg. 62 nr. 12, december 1966.
  • Albertus Anthoni Hinsz, orgelmaker / Willem Jan Dorgelo Hzn. - Augustinusga: Lykele Jansma, 1985.
  • De orgels in de grote kerk te Almelo / A.Jansen. - Elburg : Stichting tot Behoud van het Nederlandse Orgel, 1994. - (Publicatie van de Stichting tot behoud van het Nederlandse Orgel ; 41).
  • Orgel Grote Kerk Almelo gerestaureerd / Wim van der Ros. - In: De Orgelvriend, jrg. 33 nr. 7/8, juli/augustus 1991.
  • De orgelmakers Witte : Een bijdrage tot de geschiedschrijving van de orgelbouw in Nederland in de tweede helft van de negentiende eeuw / dr. Teus den Toom. - Heerenveen: Uitgeverij J.J. Groen en Zoon, 1997.
  • Het historische orgel in Nederland 1726 - 1769 / dr. Hans van Nieuwkoop (eindred.). - Amsterdam : Stichting NIvO, 1997. - (Encyclopedie Het Historische Orgel in Nederland ; 2).
  • Overijsselse orgels uit de periode 1450 tot 1825 / Auke H. Vlagsma. - Elburg : Nationaal Orgelmuseum, 2022.
YouTube Improvisatie Sietze de Vries, Grote Kerk Almelo (24-12-2017)


Foto: Piet Bron. Datering: 9 October 2001.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 9 October 2001.
Foto: Piet Bron
Bron: Postcard.
Bron: Postcard
Foto: Piet Bron. Datering: 27 May 2013.
Foto: Piet Bron