Spring naar content
Ausführliche Beschreibung der vorgewählten Orgel
Bild: © Jan Willem van Braak. Datering: 17 June 2010.

Bild: © Jan Willem van Braak

Wageningen, Nederland (Gelderland) - Immanuëlkerk

Weitergeleitet von: Scheveningen - Nieuwe Kerk (1899 - 1998)

Gemeinde: Wageningen
Adresse: Van Uvenweg 13, 6708 AD, Wageningen

Beschreibung nr.: 1003277.

Gebaut von: L. van Dam & Zonen (1899) - Opus 323

JahrOrgelbauerOpusAktivität
1899 L. van Dam & Zonen323 Neubau
1965 Jaap van der Zwan  Restaurierung
1973 Verschueren Orgelbouw  Restaurierung
1985 Orgelmakerij Reil  Verschiedene Tätigkeiten
2000 Ide Boogaard  Übersetzung

  • De Nieuwe Kerk in Scheveningen, ontworpen door Roelof Kuipers, werd gebouwd in 1894. Van Dam bouwde hier haar opus 323 in de jaren 1898/1899. Op 14 februari 1899 is het orgel in gebruik genomen met een bespeling door Arie Nikolaas Koopman, organist van de Grote Kerk van Den Haag. Het instrument had een donker eiken front. In de jaren 1940-1945 is het orgel opgeslagen geweest in de Oude Kerk van Delft. De kerk was gesloten vanwege de evacuatie van Scheveningen.
  • Het orgel is na de oorlog herplaatst, en enigszins gewijzigd. De firma De Koff maakte in 1955 een koppeling Pedaal - Bovenwerk, en maakte een nieuw pedaalklavier. Na een interne verbouwing van de kerk werd ook het orgel gerenoveerd. Dit gebeurde door J. van der Zwan. De Klarinet 8' werd vervangen door een Dulciaan 8', de Mixtuur werd vernieuwd en er werden twee pneumatische tremulanten geplaatst. Ook is de orgelkas wit geschilderd.
  • Een nieuwe restauratie had plaats rond 1973. De firma Verschueren plaatste de oorspronkelijke mixtuur terug, en breidde deze uit. De Cornet werd verplaatst en aangevuld tot V-sterk. Tot slot verving de bouwer de Quintadeen 8' door een Quint 3' en de Vox Céleste 8' door een Quint 1 1/2'. Er werd een Sexquialter toegevoegd. Plannen om het orgel uit te breiden vonden geen doorgang. Adviseur bij de restauratie door Verschueren was Feike Asma. Een laatste restauratie in Scheveningen werd in 1985 uitgevoerd door de gebroeders Reil onder advies van Van Dam-kenner Jan Jongepier. De windladen werden anders ingedeeld, en alle originele registers werden opnieuw geplaatst. Het meeste pijpwerk was in de kas bewaard gebleven. Er werd een Prestantquint 3' toegevoegd, de Sexquialter is vervangen door een nieuwe, en op het Bovenwerk zijn een Quintfluit 3' en een Flageolet 1' toegevoegd. Met een bespeling door Jan Jongepier werd het orgel op 29 november 1985 weer officieel in gebruik genomen.
  • Door de ontkerkelijking werd besloten de Nieuwe Kerk te sluiten. Het orgel heeft in Scheveningen dienst gedaan tot 9 december 1998. De Nederlands Hervormde Kerk van Scheveningen gebruikt sinds 1998 enkel nog de Oude Kerk. De Nieuwe Kerk zou worden afgebroken maar dit is verhinderd. De bestemming van het gebouw is niet duidelijk. Het orgel is verkocht aan de Gereformeerde Gemeente te Wageningen. Door orgelmaker Ide Boogaard uit Rijssen werd het orgel gedemonteerd, gerestaureerd en opgebouwd in Wageningen. De kas is ontdaan van de witte verflaag, en in een midden-eikenkleur gebracht. De opzet van 1985 werd behouden, maar wel zijn enkele wijzigingen uitgevoerd. Zo is een Vox Céleste geplaatst op een kantsleep, en er is een nieuwe Dulciaan 8' op het Bovenwerk geplaatst. De al door Van Dam ontworpen, maar nooit geplaatste, zwelkast is eveneens gemaakt. Het is een unieke crescendokast, met jaloezieën aan drie zijden. Verder is de kast zowel door een trede als door een trekker open en dicht te doen. Het ontwerp van deze kast sluit aan bij het werk van Van Dam. Adviseur bij de restauratie was Peter Eilander. Het orgel is op 15 april 2000 in gebruik genomen met een open dag en een concert door de adviseur.

Kurze Übersicht der Orte, an denen die Orgel gestanden hat
1899Den Haag (Scheveningen)Nieuwe Kerk
2000WageningenImmanuëlkerk

Technische Daten
Anzahl Register pro Manual
- Hoofdwerk13
- Bovenwerk10
- Pedaal6
Gesamtzahl der Stimmen29
TastentrakturMechanical
RegistertrakturMechanical
Windlade(n)Slider chests
Tonhöhea' = 440 Hz
TemperaturEqual temperament
Winddruck85 mm

Disposition
Hoofdwerk (C-g'''): Violon 16' (discant), Bourdon 16', Prestant 8', Roerfluit 8', Quintadeen 8', Octaaf 4', Roerfluit 4', Prestantquint 3', Octaaf 2', Sexquialter II sterk (discant) - 1985, Cornet III sterk (discant), Mixtuur III-IV sterk, Trompet 8'.
Bovenwerk (in Crescendokast) (C-g'''): Salicionaal 8', Viool di Gambe 8', Voix Céleste 8' - 2000, Holpijp 8', Salicet 4', Flûte Harmonique 4', Quintfluit 3' - 1985, Woudfluit 2', Flageolet 1' - 1985, Dulciaan 8' - 2000, Tremulant.
Pedaal (C-f'): Subbas 16', Octaaf 8', Gedakt 8', Octaaf 4', Bazuin 16', Trombone 8'.
Koppeln: Hoofdwerk - Bovenwerk, Pedaal - Hoofdwerk, Pedaal - Bovenwerk.
Nebenregister und Spielhilfen: Tremulant voor het gehele orgel (opliggend).

Gemischte StimmeZusammensetzung
Cornet III sterk Discant (Hoofdwerk) c': 2 2/3' - 2' - 1 3/5'.
Sexquialter II sterk Discant (Hoofdwerk) c': 2 2/3' - 1 3/5'.
Mixtuur III-IV sterk (Hoofdwerk) C: 2' - 1 1/3' - 1'. c°: 2 2/3' - 2' - 1 1/3'. c': 4' - 2 2/3' - 2' - (1 1/3'). c''': 4' - 2 2/3' - 2' - 2'.
Übrige dispositiondaten
Mehrere dispositionen
  • De oorspronkelijke dispositie luidde als volgt:
    Hoofdwerk: Bourdon 16', Violon 16' (discant), Prestant 8', Roerfluit 8', Quintadena 8', Octaaf 4', Roerfluit 4', Octaaf 2', Cornet III sterk (discant), Mixtuur III-IV sterk, Trompet 8' (gedeeld).
    Bovenwerk: Salicionaal 8', Viola di Gamba 8', Voix Céleste 8', Holpijp 8', Salicet 4', Flûte Harmonique 4', Woudfluit 2', Klarinet 8'.
    Pedaal: Subbas 16', Violoncel 8', Gedakt 8', Octaaf 4', Bazuin 16', Trombone 8'.

  • De dispositie na de werkzaamheden in 1973 luidde:
    Hoofdwerk: Bourdon 16', Prestant 8', Roerfluit 8', Octaaf 4', Roerfluit 4', Quint 3', Octaaf 2', Sesquialter III sterk (discant), Cornet V sterk (discant), Mixtuur IV-VI sterk, Trompet 8', Tremulant.
    Bovenwerk: Vioolprestant 8', Holpijp 8', Viola di Gamba 8', Prestant 4', Flûte Harmonique 4', Woudfluit 2', Quint 1 1/2', Dulciaan 8', Tremulant.
    Pedaal: Subbas 16', Octaaf 8', Gedekt 8', Octaaf 4', Bazuin 16', Trombone 8'.

  • De voorgestelde dispositie voor het orgel na de restauratie in 1973 was:
    Hoofdwerk: Bourdon 16', Prestant 8', Roerfluit 8', Octaaf 4', Roerfluit 4', Quint 3', Octaaf 2', Sesquialter II-III sterk (gedeeld), Cornet V sterk, Mixtuur IV-VI sterk, Bombarde 16', Trompet 8' (gedeeld), Schalmei 8' (gedeeld), Tremulant.
    Bovenwerk: Vioolprestant 8', Holpijp 8', Quintadeen 8', Viola di Gamba 8', Vox Céleste 8', Prestant 4', Flûte Harmonique 4', Nasard 3', Woudfluit 2', Flageolet 1 1/2', Mixtuur III-IV-V sterk, Scherp V-VI sterk, Dulciaan 8', Trompet Harmonique 8', Tremulant.
    Pedaal: Subbas 16', Prestant 16', Roerquint 12', Octaaf 8', Gedekt 8', Octaaf 4', Bazuin 16', Trombone 8', Trompet 4'.

Literatur
  • Uit de orgelbouwwereld. - In: Het Orgelblad, jrg. 9 nr. 1/2, januari/februari 1966.
  • Het orgel in de Ned. Herv. Kerk te Scheveningen / Klaas Schippers. In: De Orgelvriend, jrg. 13 nr. 1, januari 1971.
  • Grote najaarsexcursie in Scheveningen : zaterdag 15 november / Wim van der Ros. - In: De Orgelvriend, jrg. 17 nr. 10, oktober 1975.
  • Orgel ABC : Orgelfoto-album. - Amersfoort: J.C. Willemsen, [1976]. - Extra editie van "De Orgelvriend".
  • Waar Hagenaars kerkten : Geschiedenis van de Haagse kerken gebouwd voor 1900 / Ch. Dumas (red.). - 's-Gravenhage: Boekencentrum, 1983.
  • Kroniek : 29 november 1985. - In: De Mixtuur, nr. 53, mei 1986.
  • Een kwintet gerestaureerde Van Dam-orgels / Jan Jongepier. - In: Het Orgel, jrg. 82 nr. 6, juni 1986.
  • Van Dam-orgel Scheveningen niet langer monument. - In: De Orgelkrant, jrg. 2 nr. 10, oktober 1997.
  • Orgelbouwnieuws : Scheveningen, Nieuwe Kerk. - In: De Orgelkrant, jrg. 2 nr. 10, oktober 1997.
  • Kort : Van Dam in Scheveningen en de Rijksdienst. - In: De Orgelkrant, jrg 2 nr. 11, november 1997.
  • Van Dam uit Scheveningen nu in Wageningen. - In: De Orgelkrant, jrg. 5, nr. 2, februari 2000.
  • Van Dam orgel voor de Immanuëlkerk van de Gereformeerde Gemeente te Wageningen. - Wageningen: Gereformeerde Gemeente, 2000. - Uitgegeven t.g.v. de ingebruikname van het orgel.
  • Van Dam orgel uit Scheveningen begint aan tweede leven : Gereformeerde Gemeente van Wageningen zingt na lange strijd bij historisch orgel / Evert van Dijkhuizen. - In: Kerk & Muziek, september/oktober 2000.
  • Het Van Dam-orgel in de Immanuëlkerk te Wageningen / Bart van Buitenen. - In: De Orgelvriend, jrg. 42 nr. 6, juni 2000.
  • Het historische orgel in Nederland 1894 - 1901 / Hans Fidom (eindred.). - Amsterdam : Stichting NIvO, 2008. - (Encyclopedie Het Historische Orgel in Nederland ; 13).
Übrige Quellen
  • Aart de Kort
YouTube Improvisatie Psalm 32


Bild: © Jan Willem van Braak. Datering: 17 June 2010.
Bild: © Jan Willem van Braak
Bild: © Jan Willem van Braak. Datering: 17 June 2010.
Bild: © Jan Willem van Braak
Bild: © Jan Willem van Braak. Datering: 17 June 2010.
Bild: © Jan Willem van Braak
Bild: © Jan Willem van Braak. Datering: 17 June 2010.
Bild: © Jan Willem van Braak
Bild: © Jan Willem van Braak. Datering: 17 June 2010.
Bild: © Jan Willem van Braak
Bild: Piet Bron. Datering: 25 March 2017.
Bild: Piet Bron
Situatie in Scheveningen.
Situatie in Scheveningen.
Situatie in Scheveningen.
Situatie in Scheveningen.
Situatie in Scheveningen.