Volledige beschrijving geselecteerd orgel
Foto: Michiel van 't Einde
Balk, Nederland (Fryslân) - It Breahûs (voormalige Hervormde Kerk)
Gemeente: De Fryske Marren
Adres: Van Swinderenstraat 6, 8561 AP, Balk
Website: http://www.kerkpleinbalk.nl/
Beschrijving nr.: 1002697.
Gebouwd door: Gebroeders Hendrik Berends & Gerhard Willem Lohman (1843)
De gebroeders Lohman voltooiden in 1843 een nieuw orgel voor de Hervormde Kerk te Balk. Het had één manuaal en aangehangen pedaal. Het instrument was grotendeels gebouwd met bestaand materiaal. Enkel de Salicionaal 4' was nieuw, evenals de orgelkas, de frontpijpen, de klaviatuur, mechanieken en balgen. In 1904 is het orgel door J.F. Kruse gereviseerd. Het orgel bleef in vrijwel originele staat bewaard tot 1962. In dat jaar is het door de orgelmaker Harkema verbouwd tot een tweeklaviers orgel met een vrij pedaal. Bij de ombouw werden de mechanieken grotendeels opnieuw gemaakt, voor de klaviatuur gebruikte Harkema wel de oude toetsen en registerknoppen. Op de oude windlade werden slechts zeven registers geplaatst, vijf plaatsen bleven open. Van de oude Cornet maakte Harkema een Sesquialter, de Fagot werd gewijzigd in een Dulciaan en de Bourdon 16' kwam op het pedaal te staan. De restpijpen van de Bourdon 16' en de Cornet werden gebruikt voor het maken van een Bourdon 8'. De Fluit 4' werd verplaatst naar het tweede klavier. De Salicionaal 4' werd verwijderd en een nieuwe Woudfluit 2' werd op het tweede klavier geplaatst. Op het pedaal plaatste Harkema nog een nieuwe Octaaf 8', waarvan het metalen pijpwerk van zink was gemaakt. De kwaliteit van het werk was slecht, en al na tien jaar bleek een ingrijpende restauratie noodzakelijk. Klaas Bolt werd aangesteld als adviseur. De firma Reil voerde de werkzaamheden uit in 1974/1975. Hierbij is het hoofdmanuaal geheel teruggebracht in de oorspronkelijke staat, waarbij het pijpwerk van Lohman zo veel mogelijk is hersteld en teruggeplaatst. Omdat een Salicionaal 4' van Lohman niet elders te vinden was, besloot men deze sleep voorlopig leeg te laten. Er werd in de kas een nieuwe windlade voor een Bovenwerk geplaatst en een aparte pedaalkas achter het orgel. De registertrekkers van het pedaal zijn aangebracht in de wand van deze kas. Voor het ontwerp van het Bovenwerk werd het Lohman-orgel in Zoetermeer als voorbeeld genomen. Bij Harkema bevonden zich nog enkele originele delen van de klaviatuur, die opnieuw konden worden geplaatst. De windlade van het pedaal is negentiende-eeuws, afkomstig uit de voorraad van Reil. In juni 1975 werd het orgel weer opgeleverd. De Prestant 4' van het Bovenwerk en de Trompet 8' van het Pedaal zijn later geplaatst.
Technische gegevens
Dispositie
Hoofdwerk (C-f'''): Bourdon 16', Prestant 8', Holpijp 8', Octaaf 4', Fluit 4', Salicionaal 4' - ontbreekt, Quint 3', Octaaf 2', Mixtuur III-IV-V sterk (2') (B/D), Cornet VI sterk (discant), Trompet 8', Fagot 8'.
Bovenwerk (1975) (C-f'''): Roerfluit 8' (B/D), Gamba 8' (discant), Prestant 4', Fluit 4', Woudfluit 2', Flageolet 1'.
Pedaal (1975) (C-d'): Subbas 16', Octaaf 8', Trompet 8'.
Koppelingen: Manuaalkoppel, Pedaalkoppel.
Speelhulpen: Tremulant.
Foto: Michiel van 't Einde
Balk, Nederland (Fryslân) - It Breahûs (voormalige Hervormde Kerk)
Gemeente: De Fryske Marren
Adres: Van Swinderenstraat 6, 8561 AP, Balk
Website: http://www.kerkpleinbalk.nl/
Beschrijving nr.: 1002697.
Gebouwd door: Gebroeders Hendrik Berends & Gerhard Willem Lohman (1843)
| Jaar | Orgelbouwer | Opus | Activiteit | 1843 | Gebroeders Hendrik Berends & Gerhard Willem Lohman | nieuwbouw | 1904 | Johan Frederik Kruse | diverse werkzaamheden | 1962 | firma Jan Jans Harkema | uitbreiding | 1975 | Orgelmakerij Reil | restauratie |
De gebroeders Lohman voltooiden in 1843 een nieuw orgel voor de Hervormde Kerk te Balk. Het had één manuaal en aangehangen pedaal. Het instrument was grotendeels gebouwd met bestaand materiaal. Enkel de Salicionaal 4' was nieuw, evenals de orgelkas, de frontpijpen, de klaviatuur, mechanieken en balgen. In 1904 is het orgel door J.F. Kruse gereviseerd. Het orgel bleef in vrijwel originele staat bewaard tot 1962. In dat jaar is het door de orgelmaker Harkema verbouwd tot een tweeklaviers orgel met een vrij pedaal. Bij de ombouw werden de mechanieken grotendeels opnieuw gemaakt, voor de klaviatuur gebruikte Harkema wel de oude toetsen en registerknoppen. Op de oude windlade werden slechts zeven registers geplaatst, vijf plaatsen bleven open. Van de oude Cornet maakte Harkema een Sesquialter, de Fagot werd gewijzigd in een Dulciaan en de Bourdon 16' kwam op het pedaal te staan. De restpijpen van de Bourdon 16' en de Cornet werden gebruikt voor het maken van een Bourdon 8'. De Fluit 4' werd verplaatst naar het tweede klavier. De Salicionaal 4' werd verwijderd en een nieuwe Woudfluit 2' werd op het tweede klavier geplaatst. Op het pedaal plaatste Harkema nog een nieuwe Octaaf 8', waarvan het metalen pijpwerk van zink was gemaakt. De kwaliteit van het werk was slecht, en al na tien jaar bleek een ingrijpende restauratie noodzakelijk. Klaas Bolt werd aangesteld als adviseur. De firma Reil voerde de werkzaamheden uit in 1974/1975. Hierbij is het hoofdmanuaal geheel teruggebracht in de oorspronkelijke staat, waarbij het pijpwerk van Lohman zo veel mogelijk is hersteld en teruggeplaatst. Omdat een Salicionaal 4' van Lohman niet elders te vinden was, besloot men deze sleep voorlopig leeg te laten. Er werd in de kas een nieuwe windlade voor een Bovenwerk geplaatst en een aparte pedaalkas achter het orgel. De registertrekkers van het pedaal zijn aangebracht in de wand van deze kas. Voor het ontwerp van het Bovenwerk werd het Lohman-orgel in Zoetermeer als voorbeeld genomen. Bij Harkema bevonden zich nog enkele originele delen van de klaviatuur, die opnieuw konden worden geplaatst. De windlade van het pedaal is negentiende-eeuws, afkomstig uit de voorraad van Reil. In juni 1975 werd het orgel weer opgeleverd. De Prestant 4' van het Bovenwerk en de Trompet 8' van het Pedaal zijn later geplaatst.
Technische gegevens
| Aantal registers per werk | |
| - Hoofdwerk | 11 |
| - Bovenwerk | 6 |
| - Pedaal | 3 |
| Totaal aantal stemmen | 20 |
| Toetstractuur | Mechanisch |
| Registertractuur | Mechanisch |
| Windlade(n) | Sleepladen |
| Temperatuur | Equal temperament |
Dispositie
Hoofdwerk (C-f'''): Bourdon 16', Prestant 8', Holpijp 8', Octaaf 4', Fluit 4', Salicionaal 4' - ontbreekt, Quint 3', Octaaf 2', Mixtuur III-IV-V sterk (2') (B/D), Cornet VI sterk (discant), Trompet 8', Fagot 8'.
Bovenwerk (1975) (C-f'''): Roerfluit 8' (B/D), Gamba 8' (discant), Prestant 4', Fluit 4', Woudfluit 2', Flageolet 1'.
Pedaal (1975) (C-d'): Subbas 16', Octaaf 8', Trompet 8'.
Koppelingen: Manuaalkoppel, Pedaalkoppel.
Speelhulpen: Tremulant.
| Vulstem | Samenstelling |
| Mixtuur III-IV-V sterk (Hoofdwerk) | C: 2' - 1 1/3' - 1'. c': 4' - 2 2/3' - 2' - 1 1/3'. c'': 4' - 2 2/3' - 2' - 1 1/3' - 1 1/3'. c''': 4' - 2 2/3' - 2' - 2' - 1 1/3'. |
| Cornet VI sterk discant (Hoofdwerk) | c': 8' (gedekt) - 4' - 2 2/3' - 2' - 1 3/5' - 1 1/3'. |
| Overige dispositiegegevens | |
|---|---|
| Verschillende disposities |
|
| Literatuur |
|
 |
 |
 |
 |
 |