Volledige beschrijving geselecteerd orgel
Foto: Janco Schout
Vlaardingen, Nederland (Zuid-Holland) - Grote Kerk
Doorverwezen vanaf: Gent - Abdij Baudeloo (1763 - 1819)
Gemeente: Vlaardingen
Adres: Markt 63, 3131 CR, Vlaardingen
Website: http://www.grotekerkvlaardingen.nl/
Beschrijving nr.: 1001279.
Kaartnummer Stichting Orgelcentrum: GR3104.
Gebouwd door: Pieter Van Peteghem (1763)
Kort overzicht van plaatsen waar het orgel heeft gestaan
Technische gegevens
Dispositie
Grand Orgue (Contra G-A-Bes-B-C-f'''): Bourdon 24', Montre 12', Bourdon 12', Prestant 6', Flûte 6', Nasard 4', Doublette 3', Tierce 2', Cornet 6 rangs, Fourniture 2-3 rangs, Cymbale 2 rangs, Bombarde 16' (discant) - 1973, Trompette 8' (B/D) - 1973, Clairon 4' (bas) - 1973, Vox Humaine 8' (B/D) - 1973.
Positif (Contra G-A-Bes-B-C-f'''): Bourdon 12', Prestant 6', Flûte 6', Nasard 4', Doublette 3', Tierce 2', Larigot 2', Cornet 5 rangs, Fourniture 1-2-3 rangs, Cymbale 1-2 rangs, Trompette 8' (B/D) - 1973, Cromorne 8' (B/D) - 1973.
Bovenwerk (Contra F-f'''): Holpijp 12', Quintadeen 12', Prestant 6', Fluit 6', Fluit Travers 6', Woudfluit 3', Flageolet 2', Carillon 3 rangs (discant) - 1973, Dulciaan 8'.
Echo (f°-f'''): Bourdon 8', Prestant 4', Fluit 4', Nasard 2 2/3', Doublette 2', Terts 1 3/5', Fourniture, Trompette 8'.
Pédale (C-f'): Bourdon 16' - 1935, Flûte 8' - 1935, Nasard 6' - 1935, Prestant 4' - 1935, Tierce 3 3/5' - 1973, Fourniture 4 rangs - 1973, Bombarde 16' - 1973, Trompette 8'.
Overige registers: Rossignol.
Koppelingen: Grand Orgue - Positif, Grand Orgue - Bovenwerk.
Speelhulpen: Tremblant Doux, Tremblant Fort, Calcant.
Overige bronnen
Foto: Janco Schout
Vlaardingen, Nederland (Zuid-Holland) - Grote Kerk
Doorverwezen vanaf: Gent - Abdij Baudeloo (1763 - 1819)
Gemeente: Vlaardingen
Adres: Markt 63, 3131 CR, Vlaardingen
Website: http://www.grotekerkvlaardingen.nl/
Beschrijving nr.: 1001279.
Kaartnummer Stichting Orgelcentrum: GR3104.
Gebouwd door: Pieter Van Peteghem (1763)
| Jaar | Orgelbouwer | Opus | Activiteit | 1763 | Pieter Van Peteghem | nieuwbouw | 1822 | Abraham Meere | overplaatsing | 1973 | Gebroeders Vermeulen | restauratie | 2003 | Gebroeders Vermeulen | uitbreiding |
- De Grote Kerk te Vlaardingen werd in 1744 aanzienlijk vergroot en voorzien van een nieuwe toren. Er was geen geld voor een orgel, en daarnaast was een grote groep mensen tegen de aanschaf van een orgel. Toen het besluit viel om toch een orgel te kopen, mocht het niet te veel geld kosten. Om de kosten te drukken werd daarom een tweedehands instrument gezocht. In 1819 is het orgel van de voormalige Abdij Baudeloo (Boudelo) in Gent gekocht. Deze abdij was gesloten en werd ingericht als volkshogeschool. Het orgel was gebouwd door Pieter van Peteghem, en werd eind 1763 opgeleverd. Het orgel was een typisch Vlaams instrument uit de achttiende eeuw, met een klassiek Frans karakter. Een aardigheid is dat het instrument op 5 september 1765 door Wolfgang Amadeus Mozart is bespeeld. Opvallend is de omvang van de manualen, waarbij ook het contra-octaaf gedeeltelijk is gebouwd. Het orgel had drie manualen en aangehangen pedaal.
- De Utrechtse bouwer Abraham Meere zorgde voor de verplaatsing. Het oxaal werd zonder wijzigingen in Vlaardingen geplaatst. Er werden echter nieuwe orgelkasten gemaakt. Het echowerk werd niet geplaatst, maar Meere maakte een bovenwerk als derde klavier. De opbouw van het meubel startte in mei 1821. Waarschijnlijk was Meere in augustus 1823 klaar met het opbouwen van het binnenwerk. Voor de tijd waarin het werd opgeleverd had het geen gebruikelijke opbouw. De dispositie was typisch zuidelijk, en de klavieren liepen van Contra-F tot f'''. Daarbij moet opgemerkt worden dat Rug- en Hoofdwerk feitelijk liepen vanaf Contra-G, omdat de windlade geen grotere omvang had. Vanaf 1 september 1823 had Meere het onderhoud van het orgel onder zijn hoede. Na zijn dood in 1841 werd dit overgenomen door Kam & Van der Meulen.
- Het orgel paste niet in de Hollandse omgeving, en het werd dan ook langzaam maar zeker ver-Hollandst: Kam & Van der Meulen (1844), Van der Haspel (1865), Standaart (1922) en De Koff (1935) lieten van het oorspronkelijke karakter weinig over. De klavieromvang was C-f''' geworden, alle oude vulstemmen en tongwerken waren vervangen of verwijderd. De Koff maakte een zelfstandig pedaal met vier stemmen.
- Een grote restauratie van het kerkgebouw die startte in 1965 werd ook de aanzet voor het herstel van het unieke orgel. Lambert Erné stelde in 1968 een lijvig rapport op met een restauratievoorstel. Het uiterlijk van het instrument werd opnieuw geschilderd volgens het bestek van 1822, en was in 1970 voltooid. De plannen het orgel te laten restaureren door De Koff onder advies van Lambert Erné werden doorkruist door het faillisement van de orgelbouwer en de dood van Erné. Een nieuwe commissie, bestaande uit Hans Erné, Maarten Vente en Hans van der Harst zette echter de restauratie alsnog in gang. Besloten werd een reconstructie naar 1763/1822 uit te voeren, dus niet volgens het concept van Meere, maar meer in de geest van Van Peteghem. In 1971 begon deze restauratie door de gebroeders Vermeulen uit Weert. Nog bestaande Van Peteghem-orgels in Vlaanderen werden bestudeerd, en er werd pijpwerk gereconstrueerd aan de hand van voorbeelden. Pijpwerk van het orgel van het seminarie Bonne Espérance werd zelfs in bruikleen gegeven. Er werd besloten om wel een vrij pedaal aan te leggen, doch dit ook in de stijl van de rest van het orgel. De pedaalbezetting werd overgenomen van het orgel van de Sint Martenskerk in Aalst (België), gemaakt door Van Peteghem in 1763. Er kon voor een groot deel oud pijpwerk worden gebruikt. In 1973 was de restauratie voltooid. Het herboren orgel werd op vrijdag 23 november 1973 weer in gebruik genomen met een bespeling door Aad Zoutendijk en Hans van der Harst.
- In 2003 breidde Vermeulen het orgel uit met een Echowerk met acht registers. Dit werk is bespeelbaar van het manuaal van het Bovenwerk. Vanaf dit manuaal kan naar keuze het Bovenwerk of het Echowerk worden bespeeld. Het Echowerk is een discantwerk.
Kort overzicht van plaatsen waar het orgel heeft gestaan
| 1763 | Gent (België) | Abdij Baudeloo |
| 1822 | Vlaardingen | Grote Kerk |
Technische gegevens
| Aantal registers per werk | |
| - Grand Orgue | 15 |
| - Positif | 12 |
| - Bovenwerk | 9 |
| - Echo | 8 |
| - Pédale | 8 |
| Totaal aantal stemmen | 52 |
| Toetstractuur | Mechanisch |
| Registertractuur | Mechanisch |
| Windlade(n) | Sleepladen |
Dispositie
Grand Orgue (Contra G-A-Bes-B-C-f'''): Bourdon 24', Montre 12', Bourdon 12', Prestant 6', Flûte 6', Nasard 4', Doublette 3', Tierce 2', Cornet 6 rangs, Fourniture 2-3 rangs, Cymbale 2 rangs, Bombarde 16' (discant) - 1973, Trompette 8' (B/D) - 1973, Clairon 4' (bas) - 1973, Vox Humaine 8' (B/D) - 1973.
Positif (Contra G-A-Bes-B-C-f'''): Bourdon 12', Prestant 6', Flûte 6', Nasard 4', Doublette 3', Tierce 2', Larigot 2', Cornet 5 rangs, Fourniture 1-2-3 rangs, Cymbale 1-2 rangs, Trompette 8' (B/D) - 1973, Cromorne 8' (B/D) - 1973.
Bovenwerk (Contra F-f'''): Holpijp 12', Quintadeen 12', Prestant 6', Fluit 6', Fluit Travers 6', Woudfluit 3', Flageolet 2', Carillon 3 rangs (discant) - 1973, Dulciaan 8'.
Echo (f°-f'''): Bourdon 8', Prestant 4', Fluit 4', Nasard 2 2/3', Doublette 2', Terts 1 3/5', Fourniture, Trompette 8'.
Pédale (C-f'): Bourdon 16' - 1935, Flûte 8' - 1935, Nasard 6' - 1935, Prestant 4' - 1935, Tierce 3 3/5' - 1973, Fourniture 4 rangs - 1973, Bombarde 16' - 1973, Trompette 8'.
Overige registers: Rossignol.
Koppelingen: Grand Orgue - Positif, Grand Orgue - Bovenwerk.
Speelhulpen: Tremblant Doux, Tremblant Fort, Calcant.
| Vulstem | Samenstelling |
| Cornet VI rangs (Grand Orgue) | Contra-G: 8' - 4' - 4' (gedekt) - 2 2/3' - 2' - 1 3/5'. |
| Fourniture II-III rangs (Grand Orgue) | Contra-G: 2/3' - 1/2'. C: 1' - 2/3' - 1/2'. c°: 1 1/3' - 1' - 2/3'. g°: 2' - 1 1/3' - 1'. c': 2 2/3' - 2' - 1 1/3'. g': 4' - 2 2/3' - 2'. g'': 5 1/3' - 4' - 2 2/3'. |
| Cymbale II rangs (Grand Orgue) | Contra-G: 1/3' - 1/4'. c°: 1/2' - 1/3'. g°: 2/3' - 1/2'. c': 1' - 2/3'. g': 1 1/3' - 1'. g'': 2' - 1 1/3'. c''': 2 2/3' - 2'. |
| Cornet V rangs (Positif) | Contra-G: 8' - 4' - 2 2/3' - 2' - 1 3/5'. |
| Fourniture I-III rangs (Positif) | Contra-G: 1/2'. C: 2/3' - 1/2'. c°: 1' - 2/3'. c': 1 1/3' - 1'. g': 2' - 1 1/3'. c'': 2 2/3' - 2' - 1 1/3'. g'': 4' - 2 2/3' - 2'. |
| Cymbale I-II rangs (Positif) | Contra-G: 1/3'. c°: 1/2'. c': 2/3' - 1/2'. g': 1' - 2/3'. c'': 1 1/3' - 1'. g'': 2' - 1 1/3'. |
| Carillon III sterk discant (Bovenwerk) | c': 4' - 1 3/5' - 1'. |
| Fourniture IV sterk (Pedaal) | C: 2 2/3' - 2' - 1 1/3' - 1'. |
| Overige dispositiegegevens | |
|---|---|
| Van 't Kruijs (1885) |
Het Orgel in de Hervormde Kerk te Vlaardingen heeft 25 sprekende stemmen, drie klavieren, aangehangen pedaal. Dit Orgel is in 1822 uit Gent overgebracht naar bovengenoemde Kerk. Organist de Heer Groeneveld. Hoofdmanuaal: Prestant 8', Bourdon 16', Holpijp 8', Octaaf 4', Fluit 4', Quint 3', Octaaf 2', Mixtuur 3-6 st., Cornet 5 st., Trompet 8'. Bovenmanuaal: Prestant 8', Holpijp 8', Viola di Gamba 8', Quintadeen 8', Salicet 4', Fluit 4', Dulciaan 8'. Rugwerk: Prestant 8', Bourdon 16', Holpijp 8', Octaaf 4', Fluit 4', Octaaf 2', Woudfluit 2', Cornet. Aangehangen Pedaal. Stomme Registers: Koppelingen, Tremulant. |
| Verschillende disposities |
|
| Literatuur |
|
| Opnamen |
|
| Links |
http://www.orgelvlaardingen.nl/ http://www.orgelhistorie.org/archives/148/het-orgel-in-de-grote-kerk-te-vlaardingen |
- Nico van Duren
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |