Orgeldatabase | Gedetailleerde beschrijving

Volledige beschrijving geselecteerd orgel

Foto: Piet Bron. Datering: 29 March 2009.

Foto: Piet Bron

Utrecht, Nederland (Utrecht) - Buurkerk (Museum 'Van Speelklok tot Pierement')
Gemeente: Utrecht
Adres: Steenweg 6, 3511 JP, Utrecht
Website: http://www.museumspeelklok.nl/

Beschrijving nr.: 1001237.
Kaartnummer Stichting Orgelcentrum: GR4072.

Gebouwd door: Johan Frederik Witte (1883)

Jaar	Orgelbouwer	Opus	Activiteit
1883	Johan Frederik Witte		nieuwbouw
1927	J. de Koff & Zoon		uitbreiding
1940	J. de Koff & Zoon		uitbreiding
1984	Gebroeders Van Vulpen		restauratie en uitbreiding

Op 25 maart 1883 (Eerste Paasdag) werd het Witte-orgel in de Buurkerk in gebruik genomen. Richard Hol bespeelde tijdens de feestelijke kerkdienst het orgel, terwijl dominee Nicolaas Beets de dienst leidde. Het orgel was betaald uit een legaat van 9000 gulden, dat de kerkvoogdij in 1872 had ontvangen. De Buurkerk had al geruime tijd geen orgel. Het oude orgel van Peter en Cornelis Gerritsz uit 1469/1473 en 1543/1546 was al in 1773 afgebroken. Al direct bij de oplevering merkte Richard Hol op dat het orgel te klein was voor de kerk, en dat het eigenlijk een derde manuaal zou moeten hebben. J. de Koff breidde in later jaren de dispositie nog met drie stemmen uit (Scherp IV-VI sterk, Clairon 4' en Voix Céleste 8').
In 1984 is het orgel door Van Vulpen gerestaureerd. Zij maakten een derde manuaal als positief, met gebruikmaking van oud Witte-pijpwerk uit 1855 (Remonstrantse Kerk, Leiden), 1872 (Prinsekerk, Rotterdam) en 1882 (Grote Kerk, Den Haag) en van pijpwerk uit de Gereformeerde Kerk van Amsterdam-Watergraafsmeer uit 1931 (vermoedelijk van De Koff). De door De Koff geplaatste registers werden weer verwijderd.
De Buurkerk was inmiddels de nieuwe huisvestingsplaats van het museum 'Van Speelklok tot Pierement' geworden. Op 23 november 1984 werd dit museum officieel geopend door koningin Beatrix. Op 19 december 1984 werd het Witte-orgel opnieuw in gebruik genomen met een bespeling door Mees van Huis en Gert Oost.

Technische gegevens

Aantal registers per werk
- Hoofdwerk	12
- Zwelwerk	11
- Positief	9
- Pedaal	8
Totaal aantal stemmen	40
Toetstractuur	Mechanisch
Registertractuur	Mechanisch
Windlade(n)	Sleepladen
Temperatuur	Equal temperament

Dispositie
Hoofdwerk (C-f'''):
Grondstemmen: Prestant 16', Prestant 8', Violon 8' - C-B uit Prestant, Roerfluit 8', Octaaf 4', Fluit 4'.
Combinatiestemmen: Quint 3', Octaaf 2', Cornet V sterk (4') (from gis), Mixtuur IV-V sterk (2'), Fagot 16', Trompet 8'.
Zwelwerk (C-f'''):
Grondstemmen: Bourdon 16', Holfluit 8', Fluit Travers 8' - C-B uit Holfluit, Salicet 8', Viola 8' - 1940/1984; C-B uit Salicet, Salicet 4', Fluit 4'.
Combinatiestemmen: Nazard 3', Flageolet 2', Schalmy 8', Dulciaan 8', Tremulant.
Positief (C-f'''): Prestant 8' - 1872/1984, Quintadeen 8' - 1984; C-B gecombineerd met Prestant 8', Holfluit 8' - 1872/1984, Octaaf 4' - 1872, Roerfluit 4' - 1855, Doublet 2' - 1931, Mixtuur III-IV sterk (1 1/3') - 1984, Trompet 8' - 1882.
Pedaal (C-d'):
Grondstemmen: Prestant 16' - C-E transmissie, Subbas 16', Octaaf 8', Bourdon 8'.
Combinatiestemmen: Quint 6', Octaaf 4', Bazuin 16', Trombone 8'.
Koppelingen: Pedaal - Hoofdwerk, Pedaal - Zwelwerk, Hoofdwerk - Zwelwerk, Hoofdwerk - Positief, Positief - Bovenwerk.
Speelhulpen: Drie combinatietreden per klavier.

Vulstem	Samenstelling
Mixtuur IV-V sterk (Hoofdwerk)	C: 2' - 1 1/3' - 1'. Fìs°: 2 2/3' - 2' - 1 1/3' - 1'. fìs°: 4' - 2 2/3' - 2' - 1 1/3'. fis': 5 1/3' - 4' - 2 2/3' - 2'. fis'': 8' - 5 1/3' - 4' - 2 2/3'.
Cornet V sterk (Hoofdwerk)	gìs°: 4' - 2 2/3' - 2'. b°: 8' - 4' - 2 2/3' - 2'. c': 8' - 4' - 2 2/3' - 2' - 1 3/5'.
Mixtuur III-IV sterk (Positief)	C: 1 1/3' - 1' - 2/3'. c°: 2' - 1 1/3' - 1'. c': 2 2/3' - 2' - 1 1/3' - 1'. c'': 4' - 2 2/3' - 2' - 1 1/3'. c''': 4' - 2 2/3' - 2' - 2'.
Scherp IV-VI sterk (De Koff, Hoofdwerk, in 1984 verwijderd)	C: 1 1/3' - 1' - 2/3' - 1/2'. c': 2' - 1 1/3' - 1' - 1' - 2/3' - 1/2'. c'': 2 2/3' - 2' - 1 1/3' - 1' - 1' - 2/3'. c''': 4' - 2 2/3' - 2' - 1 1/3' - 1' - 1'.

Overige dispositiegegevens
Van 't Kruijs (1885)	Het Orgel in de Buurkerk te Utrecht heeft 31 sprekende stemmen, twee klavieren en vrij pedaal. In 1882 is dit werk door J.F. Witte (firma Bätz & Co.) uit Utrecht, geleverd. Organist de Heer W. Petri. Hoofdmanuaal: Prestant 16', Prestant 8', Violon 8', Roerfluit 8', Octaaf 4', Fluit 4', Quint 3', Octaaf 2', Mixtuur 4, 5 st., Cornet 5 st., Fagot 16', Trompet 8'. Bovenmanuaal: Salicet 8', Bourdon 16', Viola 8', Fluit Travers 8', Holfluit 8', Fluit 4', Salicet 4', Nazard 3', Flageolet 2', Dulciaan 8', Schalmei 8', Crescendo voor het tweede Manuaal. Pedaal: Prestant 16', Subbas 16', Octaaf 8', Bourdon 8', Quint 6', Octaaf 4', Bazuin 16', Trombone 8'. Stomme Registers: Koppelingen, Tremulanten, Ventiel, Calcant.
Verschillende disposities	De dispositie vóór de verbouwing in 1984 was: Hoofdwerk: Prestant 16', Prestant 8', Violon 8', Roerfluit 8', Octaaf 4', Fluit 4', Quint 3', Octaaf 2', Cornet V sterk (discant), Mixtuur IV-V sterk, Scherp IV-VI sterk, Fagot 16', Trompet 8', Clairon 4'. Zwelwerk: Bourdon 16', Holfluit 8', Fluit Travers 8', Salicet 8', Voix Céleste 8', Salicet 4', Fluit 4', Nasard 3', Flageolet 2', Schalmij 8', Dulciaan 8', Tremulant. Pedaal: Prestant 16', Subbas 16', Octaaf 8', Bourdon 8', Quint 6, Octaaf 4', Bazuin 16', Trombone 8'.

Overige dispositiegegevens

Van 't Kruijs (1885)

Het Orgel in de Buurkerk te Utrecht heeft 31 sprekende stemmen, twee klavieren en vrij pedaal. In 1882 is dit werk door J.F. Witte (firma Bätz & Co.) uit Utrecht, geleverd.
Organist de Heer W. Petri.
Hoofdmanuaal: Prestant 16', Prestant 8', Violon 8', Roerfluit 8', Octaaf 4', Fluit 4', Quint 3', Octaaf 2', Mixtuur 4, 5 st., Cornet 5 st., Fagot 16', Trompet 8'.
Bovenmanuaal: Salicet 8', Bourdon 16', Viola 8', Fluit Travers 8', Holfluit 8', Fluit 4', Salicet 4', Nazard 3', Flageolet 2', Dulciaan 8', Schalmei 8', Crescendo voor het tweede Manuaal.
Pedaal: Prestant 16', Subbas 16', Octaaf 8', Bourdon 8', Quint 6', Octaaf 4', Bazuin 16', Trombone 8'.
Stomme Registers: Koppelingen, Tremulanten, Ventiel, Calcant.

Verschillende disposities

De dispositie vóór de verbouwing in 1984 was:
Hoofdwerk: Prestant 16', Prestant 8', Violon 8', Roerfluit 8', Octaaf 4', Fluit 4', Quint 3', Octaaf 2', Cornet V sterk (discant), Mixtuur IV-V sterk, Scherp IV-VI sterk, Fagot 16', Trompet 8', Clairon 4'.
Zwelwerk: Bourdon 16', Holfluit 8', Fluit Travers 8', Salicet 8', Voix Céleste 8', Salicet 4', Fluit 4', Nasard 3', Flageolet 2', Schalmij 8', Dulciaan 8', Tremulant.
Pedaal: Prestant 16', Subbas 16', Octaaf 8', Bourdon 8', Quint 6, Octaaf 4', Bazuin 16', Trombone 8'.

Literatuur

Verzameling van disposities der verschillende orgels in Nederland, benevens eene korte beschrijving van het Orgel in de Groote Kerk te Rotterdam met afbeelding / M.H. van 't Kruijs. - Rotterdam : Corns. Immig, 1885. - Fotografische herdruk, uitgegeven bij Frits Knuf, Amsterdam in 1972 in de serie Bibliotheca Organologica, volume I.
N.H. kerk Utrecht. - In: De Orgelvriend, jrg. 16 nr. 4, april 1974.
Utrechts orgellandschap / Bert Wisgerhof. - Amersfoort: J.C. Willemsen, 1979.
Laat zich 't orgel overal... : Het koninklijk instrument en zijn bespelers / Rik Valkenburg. - Dordrecht : J.P. van den Tol, 1980.
Utrecht orgelstad : Inventarisatie van orgels in kerken en kapellen in de stad Utrecht : Verschenen t.g.v. de 5e Orgelvoettocht 12 september 1981 / Peter van Dijk, Gert Oost. - Utrecht : Overlegorgaan voor Muziek en Kerken, 1981.
Orgelbouwnieuws / Jan Jongepier [red.]. - In: Het Orgel, jrg. 81 nr. 1, januari 1985.
Kroniek : 23 november 1984. - In: De Mixtuur, nr. 51, oktober 1985.
De verhuizing van het museum naar de Buurkerk / Tom Meijer. - In: De Orgelvriend, jrg. 27 nr. 2, februari 1985.
Koning der instrumenten tussen speelklokken en pierementen : Over de restauratie en uitbreiding van het Buurkerk-orgel / Gerco A. Schaap. - In: De Orgelvriend, jrg. 27 nr. 2, februari 1985.
Orgels van Witte gerestaureerd deel 2 : Witte + Witte = Witte? : Het orgel van de Utrechtse Buurkerk in 1883 en 1984 / Teus den Toom. - In: Het Orgel, jrg. 85 nr. 7/8, juli/augustus 1989.
Orgels van Witte gerestaureerd deel 2 : Witte + Witte = Witte? : Verlies en winst bij restauratie orgel Buurkerk / Jan Jongepier. - In: Het Orgel, jrg. 85 nr. 7/8, juli/augustus 1989.
Orgels in de stad Utrecht : Zes eeuwen geschiedenis en een inventarisatie / Peter van Dijk, Ronald Doornekamp. - Utrecht: Stichting Organisatie Oude Muziek, 1992.
De orgelmakers Witte : Een bijdrage tot de geschiedschrijving van de orgelbouw in Nederland in de tweede helft van de negentiende eeuw / dr. Teus den Toom. - Heerenveen: Uitgeverij J.J. Groen en Zoon, 1997.
Luisterrijk : Nederlandse kerkorgels in beeld / Carel van Gestel. - Alphen aan den Rijn: Atrium, 1998.
Het historische orgel in Nederland 1878 - 1886 / Hans Fidom (eindred.). - Amsterdam : Stichting NIvO, 2006. - (Encyclopedie Het Historische Orgel in Nederland ; 11).

Opnamen

New Transcriptions on Piano and Organ / Nico Blom, orgel en Olga Malkina, piano. - Mirasound MIRA 299460 (CD). - 2010.
Nederlandse orgelmuziek uit de romantiek / Gert Oost. - Nationaal Museum "Van speelklok tot pierement" (CD). - 2006. - Heruitgave van opnamen uit 1986 en 1991.
De Utrechtse orgelbouw in de 19e eeuw / Peter van Dijk, Willem van Beek. - Domstad Orgel Collectief DOC 1205 (CD). - 2001.
De orgelmakers Witte : De belangrijkste Nederlandse orgelbouwers uit de tweede helft van de negentiende eeuw : CD 3 / Jan Jongepier. - LBCD 69 (CD). - 1997. - Uitgegeven met vier cd's in één box.
Herman van Vliet bespeelt het Witte-orgel (v.m. Buurkerk) in het Nationaal Museum 'Van speelklok tot pierement'. - Festivo CD 108. - 1988.
Nederlandse orgelmuziek uit de Romantiek / Gert Oost. - Marcato MR 08601 (LP). - 1986.
35 jaar Buurkerkkoor o.l.v. Mees van Huis / Mees van Huis (orgel en dirigent), Wout van Andel (orgel) en het Buurkerkkoor. - Utrecht, eigen beheer (LP). - 1981. - LP bevat twee orgelimprovisaties van Van Huis.
Feike Asma bespeelt 4 bekende Nederlandse orgels / Feike Asma. - Phonogram 510 032-2 (CD). - Opname uit 1974.
Feike Asma bespeelt 4 bekende Nederlandse orgels / Feike Asma. - Philips 6343 274 (LP). - 1974. - Opgenomen in Amsterdam, Arnhem, Utrecht en Bolsward.

Foto: Piet Bron	Foto: Piet Bron	Foto: Piet Bron	Bron: Stichting Orgel Centrum	Foto: Aart Wimmenhove	Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron