Spring naar content
Ausführliche Beschreibung der vorgewählten Orgel
Bild: Michiel van 't Einde. Datering: 4 August 2012.

Bild: Michiel van 't Einde

Leeuwarden, Nederland (Fryslân) - Doopsgezinde Kerk

Weitergeleitet von: Amsterdam - Doopsgezinde Kerk De Zon (1786 - 1813)

Gemeinde: Leeuwarden
Adresse: Wirdumerdijk 18, 8911 CD, Leeuwarden
Website: http://www.dgleeuwarden.org/

Beschreibung nr.: 1001020.

Gebaut von: Johannes Stephanus Strümphler (1786)

JahrOrgelbauerOpusAktivität
1786 Johannes Stephanus Strümphler  Neubau
1813 Albertus Johannes van Gruisen  Übersetzung
1850 L. van Dam & Zonen  Umbau
1858 L. van Dam & Zonen  Vergrößerung
1963 Jan van der Bliek  Verschiedene Tätigkeiten
1991 Bakker & Timmenga  Restaurierung

  • In 1785-1786 bouwde Strümphler een nieuw orgel voor de Doopsgezinde Kerk "De Zon" in Amsterdam. Het was het tweede instrument dat hij aldaar bouwt voor een Doopsgezinde Kerk. Het orgel had bij oplevering twee manualen en aangehangen pedaal. Op 12 februari 1986 nam men het in gebruik. In 1801 werd de kerk gesloten, en het gebouw kreeg een civiele functie. Het orgel werd verplaatst naar de Doopsgezinde Kerk "De Toren", waar het op 17 januari 1802 in gebruik is genomen. Deze kerk werd weldra gesloten, waarna in 1813 een verhuizing naar Leeuwarden werd uitgevoerd door Albertus van Gruisen.
  • In Leeuwarden werd het orgel in 1848 gewijzigd door Van Dam, waarbij vier nieuwe registers zijn toegevoegd. De kerk werd vlak hierna vergroot. Van Dam herplaatste het orgel in 1858 maar wijzigde zoveel aan opbouw en intonatie, dat het instrument een typisch Van Dam-orgel was geworden. Er werden nog verschillende kleinere wijzigingen uitgevoerd, onder andere in 1883 door Bakker & Timmenga en in 1911 door Van Dam. Bakker & Timmenga maakten in 1942 en 1943 een vrij pedaal. Ook werd de positie van de windladen, de klaviatuur en de mechaniek veranderd. De achterwand van de kas is bij deze verbouwing verwijderd. Een dringende restauratie bleek nodig, die opgedragen is aan Van der Bliek en uitgevoerd in de jaren 1961 tot 1963. Adviseur bij de werkzaamheden was dhr. A.P. Oosterhof. De intonatie van het orgel werd hierbij aan de smaak van de tijd aangepast. Het klankbeeld bleek echter niet overeen te stemmen met het karakter van Van Dam-orgels uit het midden van de negentiende eeuw. Toen in 1982 bleek dat een grondige restauratie opnieuw nodig was stelde Jan Jongepier een rapport op met als advies het orgel terug te brengen in de staat van 1858. Van Strümphler was te weinig materiaal bewaard gebleven. De restauratie werd in 1989-1991 uitgevoerd door Bakker & Timmenga onder advies van Jan Jongepier. Het vrij pedaal uit 1943 is vervallen, de achterwand is herplaatst, een Subbas 16' is geplaatst die op het pedaal zelfstandig is te gebruiken, voor het pedaal is een keuzekoppel (keerkoppel) gemaakt en tot slot is er een nieuwe opslaande Dulciaan 8' gemaakt, gekopieerd naar voorbeeld van de Fagot 16' uit de Grote Kerk in Enschede. Op 27 september 1991 nam men het orgel weer in gebruik.

Kurze Übersicht der Orte, an denen die Orgel gestanden hat
1786AmsterdamDoopsgezinde Kerk "De Zon"
1813LeeuwardenDoopsgezinde Kerk

Technische Daten
Anzahl Register pro Manual
- Hoofdwerk11
- Bovenwerk9
- Pedaal1
Gesamtzahl der Stimmen21
TastentrakturMechanical
RegistertrakturMechanical
Windlade(n)Slider chests
Tonhöhea' = 435 Hz
TemperaturEqual temperament

Disposition
Hoofdwerk (C-g'''): Prestant 16' (from g°), Bourdon 16', Prestant 8', Holpijp 8', Octaaf 4', Gemshoorn 4', Prestant-Quint 2 2/3', Octaaf 2' - 1786/1991, Woudfuit 2', Cornet III sterk (from c°), Trompet 8' (B/D) - 1786/1858.
Bovenwerk (C-g'''): Roerfluit 8', Violon 8' - ca. 1865, Viool de Gambe 8', Salicet 4', Fluit d'Amour 4', Quintfluit 3' - 18de eeuw/1991, Speelfluit 2' - 1858, Carillon II sterk (discant) - 1991, Dulciaan 8' - 1991, Tremulant.
Pedaal (C-g'): Bourdon 16' - 1991; deels transmissie.
Koppeln: Hoofdwerk - Rugweerk, Pedaal - Hoofdwerk / Pedaal - Rugwerk - keerkoppel.

Gemischte StimmeZusammensetzung
Cornet III sterk (Hoofdwerk) c°: 4' - 3 1/5. c': 5 1/3' - 4' - 3 1/5'.
Carillon II sterk (Bovenwerk) c': 2' - 4/5'.
Übrige dispositiondaten
Van 't Kruijs (1885) Het Orgel in de Doopsgezinde Kerk te Leeuwarden is in 1813 geleverd en in 1858 vernieuwd door de firma Van Dam, uit Leeuwarden, heeft twee klaiveren, aangehangen pedaal en 20 sprekende stemmen.
Organist de Heer H. van Belkum.
Hoofdmanuaal: Prestant 16', Bourdon 16', Prestant 8', Holpijp 8', Octaaf 4', Gemshoorn 4', Prestantquint 3', Octaaf 2', Woudfluit 2', Cornet 4 st., Trompet 8'.
Bovenmanuaal: Violon 8', Viola di Gamba 8', Roerfluit 8', Salicet 4', Flûte Harmonique 4', Flûte d'Amour 4', Speelfluit 2', Carillon, Clarinet 8'.
Aangehangen Pedaal.
Mehrere dispositionen
  • De dispositie in 1813 luidde:
    Onder-Manuaal: Bourdon 16', Praestant 8', Roerfluit 8', Fiola di Gamba 8', Octaaf 4', Roerquint 3', Octaaf 2', Mixtuur IV-V sterk (gedeeld), Sexquialter II-IV sterk (gedeeld), Fagot 16' (C-f), Trompet 8' (vanaf f).
    Boven-Manuaal: Holpyp 8', Quintadeen 8', Praestant 4', Gemshoorn 4', Super Octaaf 2', Cornet IV sterk (discant), Dulciaan 8' (gedeeld).
    Pedaal: Aangehangen .
    Koppelingen: Manuaalkoppeling (gedeeld).

  • Van 1943 tot 1991 was de dispositie:
    Hoofdwerk: Prestant 16', Bourdon 16', Prestant 8', Holpijp 8', Octaaf 4', Gemshoorn 4', Prestant-Quint 3', Octaaf 2' (1963), Nasard 1 1/2' (1963), Mixtuur III-IV sterk, Trompet 8' (Gedeeld).
    Bovenwerk (in zwelkast): Quintadeen 8', Roerfluit 8', Flûte Harmonique 8', Vox Celeste 8', Prestant 4', Salicet 4', Flûte d'Amour 4', Speelfluit 2', Sexquialter II sterk (1963).
    Pedaal: Subbas 16', Prestant 8', Quint 5 1/3', Octaaf 4'.
    Koppelingen: Hoofdwerk - Rugweerk, Pedaal - Hoofdwerk.

Literatur
  • Dispositien der merkwaardigste kerk-orgelen welken in de Provincie Friesland, Groningen en Elders aangetroffen worden / Nicolaas Arnoldi Knock. - Nieuwe uitgave. - Sneek: Boeijenga, 1968. - Herdruk van het boekje uit 1788.
  • Verzameling van disposities der verschillende orgels in Nederland, benevens eene korte beschrijving van het Orgel in de Groote Kerk te Rotterdam met afbeelding / M.H. van 't Kruijs. - Rotterdam : Corns. Immig, 1885. - Fotografische herdruk, uitgegeven bij Frits Knuf, Amsterdam in 1972 in de serie Bibliotheca Organologica, volume I.
  • Frieslands orgelpracht : deel I 1500-1800 / Jan Jongepier. - Sneek: Boeijenga, 1970.
  • Leeuwarden musiceert : Leeuwarder muziekleven 1940-1985 / Th.P.A. Lambooy. - Drachten ; Leeuwarden : A.J. Osinga Uitgeverij, 1986.
  • Kroniek : 27 september 1991. - In: De Mixtuur, nr. 76, januari 1994.
  • Het orgel in de Doopsgezinde Kerk te Leeuwarden / Jan Jongepier. - In: Het Orgel, jrg. 90 nr. 6, juni 1994.
  • Orgels in Noord-Holland : Historie, bouw en gebruik van de Noordhollandse kerkorgels / Jan Jongepier, Hans van Nieuwkoop, Willem Poot. - Schoorl : Uitgeverij Pirola, 1996.
  • Het historische orgel in Nederland 1769 - 1790 / Jan Jongepier (eindred.). - Amsterdam : Stichting NIvO, 1999. - (Encyclopedie Het Historische Orgel in Nederland ; 3).
  • Vijf eeuwen Friese orgelbouw : Een schoone voorraad waarlyk / Jan Jongepier. - Leeuwarden : Friese Pers Boekerij, 2004.
Aufnahmen
  • Een glimp van de hemel : Jan Jongepier presenteert de acht mooiste orgels van Leeuwarden / Jan Jongepier. - Boeijenga DVD. - 2006.
  • Friese Orgelpracht : Morra - Berlikum - Wieuwerd - Leeuwarden Doopsgez. / Jan Jongepier. - VLS Records VLC 0695 (CD). - 1995.

Bild: Michiel van 't Einde. Datering: 4 August 2012.
Bild: Michiel van 't Einde
Bild: Michiel van 't Einde. Datering: 4 August 2012.
Bild: Michiel van 't Einde
Bild: Michiel van 't Einde. Datering: August 2010.
Bild: Michiel van 't Einde
Bild: Michiel van 't Einde. Datering: August 2010.
Bild: Michiel van 't Einde
Bild: Michiel van 't Einde. Datering: August 2010.
Bild: Michiel van 't Einde
Bild: Michiel van 't Einde. Datering: August 2010.
Bild: Michiel van 't Einde
Quelle: Postcard.
Quelle: Postcard
Quelle: Postcard.
Quelle: Postcard
Bild: Michiel van 't Einde. Datering: 4 August 2012.
Bild: Michiel van 't Einde
Situatie in Amsterdam.