Spring naar content
Description complète d'orgue sélectionné
Photo: Kees van Eersel.

Photo: Kees van Eersel

Goes, Nederland (Zeeland) - Grote of Maria Magdalenakerk
Commune: Goes
Région:Zuid-Beveland
Adresse: Singelstraat, 4461 HZ, Goes
Site Web: http://www.grotekerkgoes.nl/
http://www.protestantsgoes.nl/

Description no.: 1000887.

Bâti par: Marcussen & Søn (1970)
L'orgue comprend le parent le matériel: Organ case and pipes de 1643 de Willem Diaken, Turkish cap de 1739 de Jean François Moreau

AnnéeFacteurOpusActivité
1643 Willem Diaken  orgue neuf
1663 Christiaen Mullaert  changer la disposition
1711 Jacob Cools  activités différentes
1739 Jean François Moreau  activités différentes
1910 Jacobus Johannus van den Bijlaardt  conversion
1930 A.S.J. Dekker  conversion
1970 Marcussen & Søn  orgue neuf dans buffet vieille
1980 B.A.G. Orgelmakers  activités différentes
1982 B.A.G. Orgelmakers  expansion
1985 B.A.G. Orgelmakers  expansion
2016 Verschueren Orgelbouw  restauration

  • Willem Diaken uit Haarlem bouwde in de jaren 1641-1643 een nieuw orgel in Goes ter vervanging van een bij een brand op 11 september 1618 verloren gegaan instrument. Het nieuwe orgel had twee manualen met 26 registers, en vier transmissies op het pedaal. Een kleine wijziging in de dispositie werd in 1663 uitgevoerd door Christiaen Mullaert. Het instrument werd in de jaren 1704-1711 door Jacob Cools uit Goes gewijzigd en uitgebreid met een zelfstandig pedaal. Bij die gelegenheid verhuisde het orgel van de scheidingswand tussen koor en schip naar de koorsluiting. De luiken werden beschilderd door Abraham Busschop uit Dordrecht.
  • In 1739 plaatste men een zogenaamde Turkse kap boven het orgel, met draperieën. Verantwoordelijk voor deze wijziging was Jean François Moreau, die ook enkele registers wijzigde. Door geldgebrek liet men het onderhoud aan het eind van de negentiende eeuw niet vaak gebeuren, waardoor het orgel ernstig in verval geraakte. Van Oeckelen maakte in deze periode een nieuwe Vox Humana met doorslaande tongen en Stulting plaatste nieuwe klavieren.
  • In 1909-1910 vernieuwde Van den Bijlaardt het instrument: het rugwerk werd leeggehaald en een pneumatisch instrument kreeg een plek in de oude hoofdwerkkas. Orgelbouwer Dekker assisteerde hierbij. Nog slechts enkele oude stemmen bleven bewaard. Het orgel werd op vrijdag 18 februari 1910 weer in gebruik genomen. Het ingebruiknameconcert werd gegeven door G.B. van Krieken uit Rotterdam en de eigen organist, dhr. J. Kooiman.
  • In 1930 restaureerde Dekker het orgel, tijdens de restauratie van het kerkgebouw. Als nood werd een klein orgeltje geplaatst. Dekker plaatste een nieuwe speeltafel en electrificeerde de tractuur. Tevens breidde hij de dispositie uit met een Cornet op het Hoofdwerk.
  • In 1962 nam men het besluit tot restauratie en herbouw van een mechanisch instrument met behoud van het waardevolle pijpmateriaal. De firma Marcussen kreeg de opdracht hiertoe. Adviseur was Lambert Erné. In eerste instantie ontwierp Marcussen een orgel met 46 stemmen op drie klavieren, met een Bazuin 32' op het Pedaal. Wegens geldgebrek besloot de Hervormde Gemeente een orgel met twee klavieren te laten bouwen. Het werden er toch drie toen de stad Goes het geld schonk voor een Echowerk. Op 28 februari 1970 kon het orgel in gebruik worden genomen met een concert door Lambert en Hans Erné. De firma B.A.G. Orgelmakers plaatste in 1980 een zwelkast om het Echowerk, welke op 25 juni 1980 officieel in gebruik is genomen. B.A.G. Orgelmakers maakte vervolgens in 1982 een windlade met vier plaatsen ter uitbreiding van het Echowerk. Op deze lade plaatsten zij een Viola di Gamba en een Viola d'Amore. In 1985 werden op de open plaatsen een Fagot 16' en een Trompet 4' met Franse factuur geplaatst. Op 29 maart 1985 waren de werkzaamheden voltooid, waarna het instrument op 4 april weer voor het eerst werd gebruikt. Op Tweede Paasdag, 8 april 1985, werd met een bespeling door Kees van Eersel het orgel officieel gepresenteerd aan het publiek.
  • In 2015/2016 is groot onderhoud aan het orgel uitgevoerd. De kas met de Turkse kap is schoongemaakt en de luiken van het Hoofd- en Rugwerk zijn gerestaureerd door de SRAL (Stichting Restauratie Atelier Limburg). Ook werd het gehele binnenwerk schoongemaakt en waar nodig hersteld. Deze werkzaamheden zijn uitgevoerd door de firma Verschueren. Op 13 mei 2016 is het orgel weer in gebruik genomen met een concert door Arno van Wijk.

Données techniques
Nombre de registres par manuel
- Hoofdwerk11
- Rugwerk11
- Echowerk12
- Pedaal9
Nombre de jeux total43
Transmission des clésMechanical
Transmission des jeuxMechanical
Sommier(s)Slider chests
Hauteur tonalea' = 440 Hz
TempératureEqual temperament
Presse de Vent90 mm

Composition
Hoofdwerk (C-f'''): Bourdon 16' - 1711/discant 1909, Prestant 8' - 1711; discant dubbelkorig, Gedekt 8' - 1711, Octaaf 4', Spitsfluit 4', Quint 2 2/3', Octaaf 2', Mixtuur V-VI sterk, Scherp IV sterk, Cornet V sterk (discant), Trompet 8'.
Rugwerk (C-f'''): Roerfluit 8' - 1643 (discant) / 1970 (bas), Quintadeen 8' - 1739, Prestant 4' - 1711; discant dubbelkorig, Roerfluit 4', Octaaf 2', Woudfluit 2', Nasard 1 1/3', Scherp IV-VI sterk, Sesquialter II sterk (from f°), Dulciaan 16', Regaal 8', Tremulant.
Echowerk (in zwelkast) (C-f'''): Baarpijp 8', Viola di Gamba 8' - 1982, Viola d'Amore 8' (from f°) - 1982, Prestant 4', Open Fluit 4', Vlakfluit 2', Mixtuur IV sterk, Tertiaan II sterk, Fagot 16' - 1985, Vox Humana 8', Trompet 8', Trompet 4' - 1985, Tremulant.
Pedaal (C-f'): Prestant 16', Octaaf 8' - 1711, Gedekt 8', Tolkaan 4' - 1711, Nachthoorn 2' - 1739, Mixtuur VI sterk, Bazuin 16', Trompet 8', Trompet 4'.
Accouplements: Hoofdwerk - Rugwerk, Hoofdwerk - Echowerk, Pedaal - Hoofdwerk, Pedaal - Rugwerk, Pedaal - Echowerk.

Autres données des dispositions
Hess (1774) Het Orgel in de Groote-Kerk (Goes), met twee Hand-Clavieren en een Vry Pedaal, heeft 28 stemmen.
Manuaal, 13 stemmen: Quintadeena 16', Praestant 8', Quintadeena 8', Holpyp 8', Octaav 4', Holfluit 4', Octaav 2', Quintfluit 3', Nazat 3', Mixtuur, Cornet, Trompet 8' en Voxhumana 8'.
Rugpositief, 9 stemmen: Holpyp 8', Praestant 4', Holfluit 4', Octaav 2', Gemshoorn 2', Quint 1 1/2', Mixtuur, Sexquialtra en Cromhoorn 8'.
Pedaal, 6 stemmen: Bourdon 16', Praestant 8', Holpyp 8', Quintfluit 3', Trompet 8' en Tolkaan 4'.
Stomme registers: Tremulant, Nagtegaal, Lier.
Dit Werk, het welk ik in alles zeer fraai zo voor gezigt als gehoor heb gevonden, heeft 5 Blaasbalgen, en is Ao. 1710 den 5 September vervaardigt door J. Cool in Goes.
Van 't Kruijs (1885) Het Orgel in de Hervormde Kerk te Goes is in 1770 door J. Cool, uit Goes, geleverd en heeft 28 sprekende stemmen, twee klavieren, vrij pedaal.
Organist de Heer A. Steketee.
Hoofdmanuaal: Prestant 8', Bourdon (disc.), 16', Holpijp 8', Quintadena 8', Octaaf 4', Fluit 4', Quint 3', Octaaf 2', Mixtuur 3, 6 st., Cornet 5 st., Sexquialter 2 st., Trompet 8', Vox Humana 8'.
Rugwerk: Prestant 4', Holpijp 8', Viola di Gamba 8', Fluit 4', Octaaf 2', Woudfluit 2', Mixtuur 3, 5 st., Sexquialter 3 st., Dulciaan 8'.
Pedaal: Prestant 8', Bourdon 16', Holpijp 8', Octaaf 4', Octaaf 2', Trompet 8'.
Stomme Registers: Twee Koppelingen, Ventiel, Tremulant.
Autres dispositions
  • De oorspronkelijke dispositie uit 1643 luidde:
    Hoofdwerk - twee laden: Hoofdlade: Bordun 16', Prestant 8', Octaef 4', Mixtuur, Scherp, Trompet 8', Bovenlade: Holpijp 8', Octaef 4', Fluit 4', Quintfluit 2 2/3', Superoctaef 2', Sesquialtera discant, Vox Humana 8'.
    Rugwerk: Prestant 8', Quintade 8' discant, Holpijp 8', Octaef 4', Holpijpken 4', Quintprestant 2 2/3', Superoctaef 2', Duitse Pijp 2', Sesquialtera discant, Mixtuer, Scharp, Toezeijn 8'.
    Aangehangen pedaal, volgens andere bronnen met vier stemmen: Bordun 16', Prestant 8', Octaef 4', Trompet 8'.
    Manuaalomvang CDEFG-g''a''.

  • Na 1711 luidde de dispositie:
    Hoofdwerk: Prestant 8' (Discant dubbelkorig), Holpijp 8', Octaaf 4' (Discant dubbelkorig), Holfluit 4', Nasard 2 2/3' (Discant), Octaaf 2' (Discant dubbelkorig), Cornet VI sterk, Mixtuur VII sterk, Scherp III-VII sterk, Trompet 8', Vox Humana 8'.
    Rugwerk: Holpijp 8', Prestant 4' (Vanaf c dubbelkorig), Holfluit 4', Octaaf 2' (Discant dubbelkorig), Quint 1 1/3' (Discant dubbelkorig), Octaaf 1' (Discant dubbelkorig), Sesquialtera III sterk, Mixtuur V sterk, Blokregaal 8'.
    Pedaal: Quintadeen 16', Prestant 8', Holpijp 8', Tolkaan 4', Quint 2 2/3', Trompet 8'.
    Manuaalomvang C-c'''.

  • De dispositie van het Van den Bijlaardt-orgel luidde:
    Hoofdwerk: Prestant 16', Bourdon 16', Prestant 8', Flûte Harmonique 8', Bourdon 8', Octaaf 4', Openfluit 4', Octaaf 2', Cornet, Mixtuur, Trompet 8', Clairon 4'.
    Zwelwerk: Bourdon 16', Vioolprestant 8', Viola di Gamba 8', Vox Céleste 8', Holpijp 8', Echofluit 4', Aeoline 4', Octaaffluit 2', Hobo 8'.
    Pedaal: Contrabas 16', Subbas 16', Octaafbas 8', Cello 8', Octaaf 4', Bazuin 16', Tuba 8'.
    Koppelingen: Klavierkoppel, Pedaal - Hoofdwerk, Pedaal - Zwelwerk, Superoctaafkoppel Hoofdwerk, Suboctaafkoppel Hoofdwerk, Suboctaafkoppel Zwelwerk, Melodiekoppel.
    Speelhulpen: Tremblant, 3 vaste combinaties (p - mf - f), Tongwerken af.

  • De dispositie bij oplevering door Marcussen in 1970 was:
    Hoofdwerk: Bourdon 16' (Gedeeltelijk 1643), Prestant 8' (Gedeeltelijk 1643), Gedekt 8' (Gedeeltelijk 1643), Octaaf 4', Spitsfluit 4', Quint 2 2/3', Octaaf 2', Mixtuur V-VI sterk, Scherp IV sterk, Cornet V sterk (Discant), Trompet 8'.
    Rugwerk: Quintadeen 8' (Gedeeltelijk 1643), Roerfluit 8' (Gedeeltelijk 1643), Prestant 4' (Gedeeltelijk 1643), Roerfluit 4', Octaaf 2', Woudfluit 2', Nasard 1 1/3', Scherp IV-VI sterk, Sesquialter II sterk (Vanaf f), Dulciaan 16', Regaal 8', Tremulant .
    Echowerk: Baarpijp 8', Prestant 4', Open Fluit 4', Vlakfluit 2', Mixtuur IV sterk, Tertiaan II sterk, Vox Humana 8', Trompet 8', Tremulant .
    Pedaal: Prestant 16', Octaaf 8' (Gedeeltelijk 1643), Gedekt 8', Tolkaan 4' (Gedeeltelijk 1643), Nachthoorn 2' (Gedeeltelijk 1643), Mixtuur VI sterk, Bazuin 16', Trompet 8', Trompet 4'.
    Koppelingen: Hoofdwerk - Rugwerk, Hoofdwerk - Echowerk, Pedaal - Hoofdwerk, Pedaal - Rugwerk, Pedaal - Echowerk.

Références
  • Dispositien der merkwaardigste kerk-orgelen welken in de zeven vereenigde provincien als mede in Duytsland en elders aangetroffen worden (Gouda, 1774) / Joachim Hess. - Facsimile herdruk, verzorgd door Arend Jan Gierveld. - Buren : Frits Knuf, 1980. - (Bibliotheca Organologica ; volume XI).
  • Verzameling van disposities der verschillende orgels in Nederland, benevens eene korte beschrijving van het Orgel in de Groote Kerk te Rotterdam met afbeelding / M.H. van 't Kruijs. - Rotterdam : Corns. Immig, 1885. - Fotografische herdruk, uitgegeven bij Frits Knuf, Amsterdam in 1972 in de serie Bibliotheca Organologica, volume I.
  • Iets over Kerkgezang en Orgelspel te Goes / P.J. Steinz. - In: De Zeeuw, Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland, maandag 14 februari 1910.
  • Inwijding van het kerkorgel. - In: Goesche Courant, zaterdag 19 februari 1910.
  • Uit Zeeland : De inwijding van het vernieuwde Orgel in de Groote Kerk. - In: Nieuwe Zeeuwsche Courant, zaterdag 19 februari 1910.
  • Berichten over nieuwe of gerestaureerde orgels in de laatste maanden aan de kerkorgelbouwers A.S.J. Dekker te Goes opgedragen - In: Het Kerkorgel : Periodiek van de Orgelbouwers A.S.J. Dekker, Goes, [nr. 1], [1928].
  • Bijdrage tot de geschiedenis van het orgel in de Nederlandsche Hervormde Kerk te Goes / J. de Kruyter. - In: Het Kerkorgel : Periodiek van de Orgelbouwers A.S.J. Dekker, Goes, nr. 4, [februari 1929].
  • Bijdrage tot de geschiedenis van het orgel in de Nederlandsche Hervormde Kerk te Goes [II] / J. de Kruyter. - In: Het Kerkorgel : Periodiek van de Orgelbouwers A.S.J. Dekker, Goes, nr. 5, [mei 1929].
  • Bij de foto's. - In: Het Orgel, jrg. 59 nr. 3, maart 1963.
  • Het orgel in Nederland / M. Hoving. - Amsterdam: Allert de Lange, 1966.
  • Orgels in de "Gouden Delta" : Goes, Grote Kerk / Bas Wijnands. - In: Eilanden-Nieuws, vrijdag 7 juni 1968.
  • Berichten : Ingebruikname orgel Grote of St. Maria Magdalenakerk te Goes. - In: Het Orgel, jrg. 66 nr. 2, februari 1970.
  • 'Nieuw' orgel in Goes vanavond 'ingespeeld' : Restauratie Maria Magdalenakerk afgesloten. - In: Trouw, zaterdag 28 februari 1970.
  • Zeeland opnieuw met een fraai orgel verrijkt / Jan Jongepier. - In: Het Orgel, jrg. 66 nr. 3, maart 1970.
  • Een nieuw Marcussen-orgel in Goes. - In: Organist & Eredienst, jrg. 36 nr. 3, maart 1970.
  • Grote of Maria Magdalena kerk te Goes verrijkt met magistraal orgel / T. Stolk. - In: Eilanden-Nieuws, vrijdag 13 maart 1970.
  • Het orgel in de Grote of St. Maria Magdalenakerk te Goes / Lambert Erné. - In: NCRVgids, 14 maart 1970.
  • Het orgel in de Grote of Maria Magdalenakerk te Goes / A.Hamer. - In: Het Orgelblad, jrg. 13 nr. 6, juni 1970.
  • Korte geschiedenis van de Grote of Maria Magdalenakerk, kerkorgel en carillon te Goes / F. van Dijk, J.H. Kluiver. - [S.l.] : [s.n.], 1970.
  • Bij de omslag / Wim van der Ros. - In: De Orgelvriend, jrg. 14 nr. 12, december 1972.
  • Historische orgels in Zeeland [Noord en Zuid Beveland] / J.H. Kluiver. - In: Archief 1972 & 1973 : Mededelingen van het Koninklijk Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen, p. 43-116.
  • Orgel ABC : Orgelfoto-album. - Amersfoort: J.C. Willemsen, [1976]. - Extra editie van "De Orgelvriend".
  • Orgel in de Goes Grote Kerk : van meer dan alleen historische waarde / I. van Loon. - In: Zeeland Magazine, 1977. - p. 5-7.
  • Laat zich 't orgel overal... : Het koninklijk instrument en zijn bespelers / Rik Valkenburg. - Dordrecht : J.P. van den Tol, 1980.
  • Grote- of Maria Magdalenakerk : 200 foto's van een monumentaal gebouw, dat door de eeuwen heen een belangrijke plaats in de gemeente Goes inneemt / H.M. Strating (red.). - Goes : Geldwervingscommissie Grote- of Maria Magdalenakerk, 1981.
  • Ten gunste van Goes. - In: De Orgelvriend, jrg. 25 nr. 6, juni 1983.
  • Kroniek : 29 maart 1985. - In: De Mixtuur, nr. 53, mei 1986.
  • Orgelbouwnieuws. - In: Het Orgel, jrg. 83 nr. 2, februari 1987.
  • Orgelbouwnieuws. - In: Het Orgel, jrg. 83 nr. 6, juni 1987.
  • Het 'Hollandse' orgel in de periode van 1670 tot 1730 : Een architectuurhistorische en organologische studie over de orgelbouw in Nederland, met name in de gewesten Holland, Zeeland, Utrecht en Gelderland / A.H. Vlagsma. - Alphen aan den Rijn : Canaletto, 1992.
  • Het historische orgel in Nederland 1479 - 1725 / dr. Hans van Nieuwkoop (eindred.). - Amsterdam : Stichting NIvO, 1997. - (Encyclopedie Het Historische Orgel in Nederland ; 1).
  • Spelen met een combinatie van hart, ziel en verstand (2) : De orgels van Kees van Eersel / Wim van der Ros. - In: De Orgelvriend, jrg. 43 nr. 1, januari 2001.
  • Het orgelfront : Goes - Grote of Magdalenakerk / Kees van Eersel. - In: Het Orgel, jrg. 99 nr. 6, november 2003.
  • Orgelrijk / Carel van Gestel. - Zaltbommel : Aprilis, 2003.
  • Groot onderhoud Marcussen-orgel Grote of Maria Magdalenakerk Goes / Wim van der Ros. - In: De Orgelvriend, jrg. 60 nr. 3, april 2018.
  • De orgelmakers Jacobus François en Johannes Jacobus Moreau / Auke H. Vlagsma. - In: Het Orgel, jrg. 118, nr. 2, maart 2022.
Enregistrements
  • Paul Christiaan van Westering : Orgelwerken - Organ Works / Arno van Wijk. - Tuliprecords TRCS 600609 (3CD). - 2018. - (Composers Series).
  • Johann Sebastian Bach / Arno van Wijk. - Tuliprecords TURE 201413 (CD). - 2014.
  • Goes - NL : Grote of Maria Magdalenakerk / Arno van Wijk. - Tulip Records (CD). - 2012.
  • 'Een reis door tijden en landen' / Kees van Eersel. - MMK01 (CD). - 2004.
  • Kees van Eersel op het Marcussen-orgel van de Grote of Maria Magdalenakerk te Goes / Kees van Eersel. - Jubal Records (CD). - 1991.
  • Kees van Eersel bespeelt het orgel van de Grote of Maria Magdalenakerk te Goes. - Mirasound Musica Organum MO 20.4023 (LP). - 1986.
  • Kees van Eersel bespeelt het Marcussen-orgel in de Grote- of Magdalenakerk te Goes. - Goes : Kerkvoogdij Hervormde Gemeente (LP). - 1978.
Lièns http://www.arnovanwijk.nl/?Orgels:Goes%2C_Grote_of_Maria_Magdalenakerk_-_hoofdorgel
Autres sources
  • Kees van Eersel
Photo: Kees van Eersel. Datation: 26 maart 2005.
Photo: Kees van Eersel
 Photo: Piet Bron. Datation: 6 maart 2003.
Photo: Piet Bron
 Photo: Piet Bron. Datation: 6 maart 2003.
Photo: Piet Bron
 Photo: René Troost. Datation: 29 mei 2009.
Photo: René Troost
 Photo: Piet Bron. Datation: 6 maart 2003.
Photo: Piet Bron
 Photo: Piet Bron. Datation: 6 maart 2003.
Photo: Piet Bron
Photo: Piet Bron. Datation: 6 maart 2003.
Photo: Piet Bron
 Source: Postcard.
Source: Postcard
 Source: Postcard.
Source: Postcard
 Source: Postcard.
Source: Postcard
 Photo: Piet Bron. Datation: 31 januari 2014.
Photo: Piet Bron