Spring naar content
Volledige beschrijving geselecteerd orgel
Foto: Dirco Oskam. Datering: 5 August 2017.

Foto: Dirco Oskam

Cuijk, Nederland (Noord-Brabant) - Sint Martinuskerk

Doorverwezen vanaf: Liège - Sint-Laurentiusabdij (1650 - 1803)

Gemeente: Land van Cuijk
Adres: Kerkstraat 10, 5431 DS, Cuijk
Website: http://www.restauratiemartinuskerk.nl/

Beschrijving nr.: 1000774.

Gebouwd door: Andries Severin (1650)

JaarOrgelbouwerOpusActiviteit
1650 Andries Severin  nieuwbouw
1803 Peter Torley  overplaatsing
1861 L. Smits  diverse werkzaamheden
1884 Franciscus Cornelis Smits jr.  ombouw
1913 Franciscus Cornelis Smits jr.  overplaatsing
1927 Gebroeders Vermeulen  uitbreiding
1955 Verschueren Orgelbouw341 restauratie
1992 Verschueren Orgelbouw1037 reconstructie
2016 Verschueren Orgelbouw  diverse werkzaamheden

  • Het orgel is gebouwd voor een Belgische kerk, rond 1650. In 1803 is het door de Nijmeegse bouwer Peter Torley in Cuijk geplaatst. Er is lange tijd gedacht dat dit in 1804 is gedaan door Graind'Orge.
  • In 1861 werd het verkleind van drie naar twee manualen door een timmerbedrijf met de naam L. Smits. Deze verwijderden het echowerk, en plaatsten het rugwerk als borstwerk. Ook werd het zelfstandige pedaal verwijderd. F.C. Smits jr. voerde werkzaamheden uit in 1884 en 1913. In dit laatste jaar is het instrument naar de nieuwe kerk van Cuijk verhuisd. De gebroeders Vermeulen maakten in 1927 een pedaallade met twee registers. Zij vervingen ook verschillende registers door meer modieuze stemmen.
  • In 1955 restaureerde Verschueren het orgel, herstelde de dispositie en vernieuwde een deel van de mechaniek. Er werd een pneumatisch pedaal aangelegd. Adviseur hierbij was prof.dr. A. Smeijers in samenwerking met Hub. Houët, adviseur namens de KKOR. Op 31 juli 1955 is het gerestaureerde instrument weer in gebruik genomen met een bespeling door Albert de Klerk.
  • Een nieuwe algehele restauratie is door Verschueren uitgevoerd in 1991/1992. Bij deze restauratie is het borstwerk weer in een nieuwe rugwerkkas geplaatst. Ook de hoofdwerkkas is voorzien van nieuw lofwerk. Het instrument is in feite gereconstrueerd naar de vermoedelijke toestand van 1650. Adviseurs bij deze reconstructie waren drs. J.G.P. Boogaarts en drs. J.J. van der Harst. Op 18 september 1992 is het orgel weer in gebruik genomen, waarna op 20 september een concert volgde door Marc Schaefer.
  • In 2015-2016 is groot onderhoud uitgevoerd door de firma Verschueren onder advies van Jan Boogaarts en Rudi van Straten.

Kort overzicht van plaatsen waar het orgel heeft gestaan
1650LiègeSint Laurentiusabdij (waarschijnlijk)
1804CuijkSint Martinuskerk

Technische gegevens
Aantal registers per werk
- Groot Orgel14
- Positief9
- Echo6
- Pedaal4
Totaal aantal stemmen33
ToetstractuurMechanisch
RegistertractuurMechanisch
Windlade(n)Sleepladen
Toonhoogtea' = 415,3 Hz
TemperatuurOngelijkzwevend
Winddruk76 mm

Dispositie
Groot Orgel (CD-c'''): Prestant 8', Bordon 8', Octave 4', Fluit 4', Quintfluit 3', Superoctave 2', Tiers 1 3/5' - 1992, Nazatt 1 1/2', Mixtur IV sterk, Cimbal III sterk - 1992, Sexquialtera II sterk, Cornet IV sterk, Trompet 8' (B/D), Claron 4'.
Posityf (CD-c'''): Holpyp 8', Prestant 4' - 1992, Nazatt 3', Octave 2' - 1992, Tiers 1 3/5' - 1992, Quintfluit 1 1/2' - grotendeels 1992, Mixtur III sterk - 1992, Cimbal II sterk - 1992, Cromhorn 8' (B/D) - 1992.
Echo (c'-c'''): Bordon 8' - 1992, Prestant 4' - 1992, Nazatt 3' - 1992, Octave 2' - 1992, Tiers 1 3/5' - 1992, Trompet 8' - 1992.
Pedaal (C-c'): Bordon 16' - 1992, Fluit 8' - 1992, Trompet 8', Claron 4' - 1955.
Overige registers: Nagtegael, Vogelkens, Tambour.
Koppelingen: Groot Orgel - Posityf - schuifkoppel, Koppel Pedaal.
Speelhulpen: Tremblant.

VulstemSamenstelling
Mixtur IV sterk (Hoofdwerk) C: 1' - 2/3' - 1/2' - 1/3'. G: 1' - 2/3' - 1/2' - 1/2'. c°: 1 1/3' - 1' - 2/3' - 2/3'. c': 2' - 1 1/3' - 1' - 1'. c'': 4' - 2 2/3' - 2' - 1 1/3'. g'': 4' - 2 2/3' - 2' - 2'.
Cimbal III sterk (Hoofdwerk) C: 1/2' - 1/3' - 1/4'. G: 1/2' - 1'3 - 1/3'. c°: 2/3' - 1/2' - 1/3'. g°: 1' - 2/3' - 1/2'. c': 1 1/3' - 1' - 2/3'. g': 2' - 1 1/3' - 1'. c'': 2 2/3' - 2' - 1 1/3'.
Cornet IV sterk discant (Hoofdwerk) c': 4' - 2 2/3' - 2' - 1 3/5'.
Sexquialtera II sterk (Hoofdwerk) C: 1 1/3' - 4/5'. cis': 2 2/3' - 1 3/5'.
Mixtur III sterk (Rugwerk) C: 2/3' - 1/2' - 1/3'. G: 1' - 2/3' - 1/2'. c°: 1 1/3' - 1' - 2/3'. c': 2 2/3' - 2' - 1 1/3'.
Cimbal II sterk (Rugwerk) C: 1/3' - 1/4'. G: 1/2' - 1/3'. c°: 2/3' - 1/2'. g°: 1' - 2/3'. c': 1 1/3' -1'. c'': 2' - 1 1/3'.
Overige dispositiegegevens
Broekhuijzen (1855) Manuaal: Prestant 8', Holpijp 8', Prestant 4', Fluit 4', Octaaf 2', Blokfluit 2', Mixtuur III sterk, Trompet B 8', Trompet D 8' en Vox Humana 8'.
Rugpositief: Prestant 4', Holpijp 8', Fluit B 4', Fluit D 4', Viol di Gamba 8', Octaaf 2', Flageolet 1', Kromhoorn B 8' en Kromhoorn D 8'.
Borstwerk: Holpijp 8', Open Fluit 4', Nazard 3', Octaaf 2' en Trompet 8'.
Pedaal: Bourdon 16', Trompet 8' en Basson 8'.
Voorts Koppeling, tremulant, ventil.
Verschillende disposities De dispositie luidde na 1955:
Manuaal (CD-c'''): Prestant 8', Roerfluit 8', Octaaf 4', Fluit 4', Quint 3', Octaaf 2', Openfluit 2', Flageolet 1', Cornet III sterk (vanaf cis'), Mixtuur III sterk, Sesquialter II sterk (discant), Trompet 8', Klaroen 4'.
Positief (CD-c'''): Gedekt 8', Gamba 8' (vanaf c), Prestant 4', Fluit 4', Nasard 2 2/3', Doublette 2', Cimbel II sterk, Kromhoorn 8'.
Pedaal (C-c', pneumatisch): Subbas 16', Gedekt 8', Octaaf 4'.
Literatuur
  • Plechtige Inzegening van het gerestaureerde orgel in de Parochiekerk van de H. Martinus te Cuyck op zondag 31 juli 1955.
  • Orgels gebouwd door de fa. L. Verschueren c.v. Heijthuijsen in het tijdvak 1951 - 1956. - [Heijthuijsen] : [fa. L. Verschueren c.v.], [1956].
  • Repertorium van orgels en orgelmakers in Noord-Brabant tot omstreeks 1900 / Frans Jespers. - 's-Hertogenbosch : Het Noordbrabants Genootschap, 1983.
  • Orgelingebruiknemingen. - In: Het Orgel, jrg. 88 nr. 9, september 1992.
  • Nationaal monument kerkorgel St. Martinus Cuijk. - Cuijk : Parochie Sint Martinus, 1992. - Brochure verschenen t.g.v. de ingebruikname van het gerestaureerde orgel.
  • Het orgel in de R.-K. Parochiekerk van de H. Martinus te Cuijk / J.G.P.G. Boogaarts. - In: Het Orgel, jrg. 89 nr. 12, december 1993.
  • Impressie van het orgel in de St. Martinuskerk te Cuijk / Bernard Winsemius. - In: Het Orgel, jrg. 91 nr. 6, juni 1995.
  • Kroniek : 18 september 1992. - In: De Mixtuur, nr. 81, december 1995.
  • Het historische orgel in Nederland 1479 - 1725 / dr. Hans van Nieuwkoop (eindred.). - Amsterdam : Stichting NIvO, 1997. - (Encyclopedie Het Historische Orgel in Nederland ; 1).
  • Orgelrijk / Carel van Gestel. - Zaltbommel : Aprilis, 2003.
  • Najaarsexcursie op 7 oktober naar Grave, Escharen en Cuijk / Wim van der Ros. - In: De Orgelvriend, jrg. 59 nr. 8, oktober 2017.
  • Brabants Orgelrijkdom : in vogelvlucht langs orgels in Noord-Brabant / Wim van der Ros. - In: Orgelkunst, jrg. 44, nr. 173, juni 2021.
Opnamen
  • François Couperin : Pièces d'Orgue, 1690 / Pieter Derksen. - Toccata Records TRR 99025 (CD). - 2021.
  • Brabants Orgelrijkdom XXV : Grave - Escharen - Cuijk / Tommy van Doorn, Henk Kooiker, Pieter Dirksen. - Brabantse Orgelfederatie BOF 201704 (CD). - 2017.
  • Louis Couperin : Pièces d'Orgue, 1650-1659 / Pieter Dirksen. - Toccata Reocrds TTR 99012 (CD). - 2005.
  • Jan Pietersz. Sweelinck (1562-1621) : The complete keyboard works. - Diverse organisten. - NM Classics 92119 (CD). - 2002. - Box met 9 CD's, waarvan één opgenomen op het orgel in Cuijk.
  • Verschueren Orgelbouw / Peter van Dijk, Marcel Verheggen. - TSJ CD 200101 (CD). - 2001. - Opgenomen in Cuijk en Roggel.
  • Het historische orgel in Nederland / Diverse organisten. - Hilversum : Evangelische Omroep, 1999. - Box met 12 CD's.
  • La Monica II / Berry van Berkum, orgel, m.m.v. Willem de Vries, bariton. - Toccata Records TRR 9908 (CD). - 2003.
  • Georg Böhm : Choralbearbeitungen - Organ Chorales / Pieter Dirksen. - Columns Classics 555019 (CD). - 1995.
  • Muziek van de Zuidnederlander Abraham van den Kerckhoven / Jozef Sluys, orgel m.m.v. de Capella Sancti Michaelis.
  • Johann Jakob Froberger (1616-1667) : The complete keyboard works / Richard Egarr. - Globe 6022-6025. - 4 dubbel-cd's, deels opgenomen op orgel, deels op clavecimbel. - 1994.
Links http://www.severijn-orgel.nl/
YouTube
Foto: Piet Bron. Datering: 7 January 2008.
Foto: Piet Bron
Foto: Dirco Oskam. Datering: 5 August 2017.
Foto: Dirco Oskam
Foto: Dirco Oskam. Datering: 5 August 2017.
Foto: Dirco Oskam
Foto: Dirco Oskam. Datering: 5 August 2017.
Foto: Dirco Oskam
Foto: Piet Bron. Datering: 7 January 2008.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 7 January 2008.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 7 January 2008.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 7 January 2008.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 7 January 2008.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 3 April 2004.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 7 January 2008.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 3 April 2004.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 3 April 2004.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 3 April 2004.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 3 April 2004.
Foto: Piet Bron
Bron: firma Verschueren. Datering: 1955.
Bron: firma Verschueren
Situatie van voor 1955. Bron: Collectie W. Kühne, Vlaardingen.
Bron: Collectie W. Kühne, Vlaardingen
Situatie van voor 1955. Bron: Collectie W. Kühne, Vlaardingen.
Bron: Collectie W. Kühne, Vlaardingen
Foto: Dirco Oskam. Datering: 5 August 2017.
Foto: Dirco Oskam
Foto: Piet Bron. Datering: 7 March 2015.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 7 January 2008.
Foto: Piet Bron