Spring naar content
Volledige beschrijving geselecteerd orgel
Foto: Willem den Boer. Datering: July 2014.

Foto: Willem den Boer

Apeldoorn, Nederland (Gelderland) - Grote Kerk
Gemeente: Apeldoorn
Streek:Veluwe
Adres: Loolaan 1, 7315 BJ, Apeldoorn
Website: https://www.grotekerkapeldoorn.nl/

Beschrijving nr.: 1000697.
Kaartnummer Stichting Orgelcentrum: GR1119.

Gebouwd door: Johan Frederik Witte (1896)

JaarOrgelbouwerOpusActiviteit
1896 Johan Frederik Witte  nieuwbouw
1928 fa. Bernard Koch  wijzigen dispositie
1955 fa. Bernard Koch  wijzigen dispositie
1977 Gebroeders Van Vulpen  restauratie en uitbreiding
1997 Orgelmakerij Reil  restauratie

  • De Grote Kerk werd gebouwd in 1890-1892, nadat de oude kerk was verloren gegaan bij een grote brand op 29 maart 1890. Op 5 mei 1894 tekende J.F. Witte een contract voor de bouw van een orgel, en in de jaren 1895/1896 bouwde hij een nieuw orgel met twee manualen en zelfstandig pedaal. Op 25 december 1896 kon het in gebruik worden genomen, met organist Enderlé achter de klavieren.
  • Het instrument werd in 1928 en 1955 door Koch iets gewijzigd: een nieuwe Mixtuur, een Flûte Dolce en een Scherp op het Hoofdwerk, en de Dulciaan van het Zwelwerk werd vervangen door een Clarinet.
  • In 1977 voerde Van Vulpen een restauratie uit onder advies van Hans Erné. Hierbij werden deze wijzigingen ongedaan gemaakt. Van Vulpen bouwde ook een derde manuaal, met pijpwerk dat nieuw was gemaakt volgens de factuur van Witte. Maar de dispositie van dit manuaal was niet ontworpen in de stijl van Witte. Organist van de kerk Piet van Egmond had deze wens al een tijd eerder geuit. Zijn eerste voorstel om een rugwerk te maken werd niet uitgevoerd. Op 4 oktober 1977 is het gerestaureerde orgel in gebruik genomen.
  • De firma Reil voerde in 1997 een restauratie uit van de mechanieken en de pedaallade, welke op 5 september 1997 werd afgesloten met een ingebruiknameconcert door zes organisten. Adviseur bij de restauratie was Hans van Nieuwkop.

Technische gegevens
Aantal registers per werk
- Hoofdwerk12
- Zwelwerk11
- Bovenwerk12
- Pedaal7
Totaal aantal stemmen42
ToetstractuurMechanisch
RegistertractuurMechanisch
Windlade(n)Sleepladen
Toonhoogtea' = 440 Hz
TemperatuurEqual temperament

Dispositie
Hoofdwerk (C-f'''): Prestant 16', Prestant 8', Roerfluit 8', Quintadeen 8', Violon 8', Octaaf 4', Gemshoorn 4', Quint 3', Octaaf 2', Mixtuur III-V sterk, Cornet V sterk (from gis), Trompet 8'.
Zwelwerk (C-f'''): Holfluit 8', Gemshoorn 8', Viola 8', Salicet 8', Voix Célèste 8' (from cis), Fluit 4', Salicet 4', Nasard 3', Flageolet 2', Schalmey 8', Dulciaan 8', Tremulant.
Bovenwerk (C-f'''): Prestant 8', Gedekt 8', Octaaf 4', Roerfluit 4', Roerquint 3', Octaaf 2', Woudfluit 2', Terts 1 3/5', Quint 1 1/3', Mixtuur III-VI sterk, Scherp III-IV sterk, Fagot 16', Tremulant.
Pedaal (C-f'): Prestant 16', Open Subbas 16', Octaaf 8', Bourdon 8', Quint 6', Octaaf 4', Bazuin 16'.
Koppelingen: Hoofdwerk - Bovenwerk, Hoofdwerk - Zwelwerk, Pedaal - Hoofdwerk, Pedaal - Bovenwerk.
Speelhulpen: Combinatietrede Hoofdmanuaal.

VulstemSamenstelling
Cornet V sterk (Hoofdwerk) gìs°: 4' - 2 2/3' - 2'. b°: 8' - 4' - 2 2/3' - 2'. c': 8' - 4' - 2 2/3' - 2' - 1 3/5'.
Mixtuur III-IV-V sterk (Hoofdwerk) C: 2' - 1 1/3' - 1'. G: 2 2/3' - 2' - 1 1/3' - 1'. g°: 4' - 2 2/3' - 2' - 1 1/3' - 1'. g': 5 1/3' - 4' - 2 2/3' - 2' - 1 1/3'. g'': 8' - 5 1/3' - 4' - 2 2/3' - 2'.
Mixtuur III-VI sterk (Positief) C: 2' - 1 1/3' - 1'. c°: 2 2/3' - 2' - 1 1/3' - 1'. c': 4' - 2 2/3' - 2' - 1 1/3' - 1 1/3'. c'': 4' - 4' - 2 2/3' - 2 2/3' - 2' - 2'.
Scherp III-IV scherp (Positief) C: 1' - 2/3' - 1/2'. c°: 2' - 1 1/3' - 1' - 2/3'. c': 4' - 2 2/3' - 2' - 1 1/3'.
Literatuur
  • Orgels op de Veluwe / Maarten Seybel. - Sneek: Boeijenga, 1962.
  • Zes eeuwen Veluwse orgels / Maarten Seybel. - Zaltbommel : Europese Bibliotheek, 1975.
  • Verslag van de pers-conferentie in de Grote Kerk aan de Loolaan te Apeldoorn. - In: De Orgelvriend, jrg. 17 nr. 6, juni 1975.
  • Korte orgelbouw-berichten / Jan Jongepier. - In: Het Orgel, jrg. 72 nr. 10, oktober 1976.
  • Het orgel in de Grote Kerk te Apeldoorn / Peter van Dijk. - In: Het Orgel, jrg. 73 nr. 11, november 1977.
  • Bij de omslag : Apeldoorn, Grote Kerk. - In: De Orgelvriend, jrg. 25 nr. 9, september 1983.
  • De mini Orgelvriend : 25 jaar Orgelvriend : 8 oktober 1983, Apeldoorn. - Amersfoort: J.C. Willemsen, 1983.
  • Apeldoorn Orgelstad in het groen / Huub Ummels. - Apeldoorn : Commissie voor de binnenstadsconcerten - Apeldoorn, 1985.
  • De orgelmakers Witte : Een bijdrage tot de geschiedschrijving van de orgelbouw in Nederland in de tweede helft van de negentiende eeuw / dr. Teus den Toom. - Heerenveen: Uitgeverij J.J. Groen en Zoon, 1997.
  • Orgelbouwnieuws : Apeldoorn, Grote Kerk. - In: De Orgelkrant, jrg. 2 nr. 9, september 1997.
  • Het (Bätz) Witte-orgel in de Grote kerk te Apeldoorn / A. van den Bos sr. - Apeldoorn: Stichting Vrienden van de Grote Kerk, 1999.
  • Orgels en organisten in de Grote Kerk te Apeldoorn / Jan van Gijn. - In: De Orgelvriend, jrg. 42 nr. 5, mei 2000.
  • Orgelrijk / Carel van Gestel. - Zaltbommel : Aprilis, 2003.
  • Het historische orgel in Nederland 1894 - 1901 / Hans Fidom (eindred.). - Amsterdam : Stichting NIvO, 2008. - (Encyclopedie Het Historische Orgel in Nederland ; 13).
  • Enige orgels in Apeldoorn. - Elburg : Stichting tot behoud van het Nederlandse Orgel, 2011. - (Publicatie nr. 75).
Opnamen
  • Grote Kerk - Apeldoorn : Bach - Mendelssohn - Klop - Van Andel - Duruflé e.a. / Wout van Andel. - Uitgave in eigen beheer (CD). - 2014.
  • Het orgel van de Grote Kerk in Apeldoorn / Wim Magré. - JQZ-98021-2 (CD). - 2003.
  • 50 jaar Piet van Egmond. - Apeldoorn : Stichting Vrienden van de Grote Kerk te Apeldoorn (LP). - 1979. - Opname van het jubileumconcert d.d. 4 oktober 1977.
Links https://www.grotekerkapeldoorn.nl/grote-kerk-gemeente/kerkorganisatie/organist
Overige bronnen
  • Wout van Andel
YouTube Minne Veldman - Sonate 1 f-moll (Felix Mendelssohn Bartholdy) (2015)


Foto: Willem den Boer. Datering: July 2014.
Foto: Willem den Boer
Foto: Willem den Boer. Datering: July 2014.
Foto: Willem den Boer
Apeldoorn - Grote Kerk

Foto: Willem den Boer. Datering: July 2014.
Foto: Willem den Boer
Foto: Willem den Boer. Datering: July 2014.
Foto: Willem den Boer
Foto: Willem den Boer. Datering: July 2014.
Foto: Willem den Boer
Foto: Willem den Boer. Datering: July 2014.
Foto: Willem den Boer