Volledige beschrijving geselecteerd orgel
Foto: Jaap Huttenga
Alkmaar, Nederland (Noord-Holland) - Grote- of Sint Laurenskerk, kleine orgel
Gemeente: Alkmaar
Adres: Koorstraat 2, 1811 GP, Alkmaar
Website: http://www.grotekerk-alkmaar.nl/
Beschrijving nr.: 1000655.
Kaartnummer Stichting Orgelcentrum: A0067. Fotokaart De Mixtuur nummer: G50.
Gebouwd door: Jan van Covelens (1511)
Technische gegevens
Dispositie
Hoofdwerk (FGA-g''a''):
onderlade: Doof 8' - 1651; vanaf d' dubbelkorig, Koppeldoof 4' - 1511/1999; vanaf b° II sterk, vanaf b' III sterk, Mixtuur II-VI sterk (2') - 1511/1999, Scherp III-VI sterk (1'), Trompet 8'.
bovenlade: Holpijp 8', Openfluit 4' - 1511/2000, Sifflet 1 1/3' - 1511/2000.
Borstwerk (FGA-g''a''): Quintadeen 8', Fluit 4', Octaaf 2', Octaaf 1' (from b') - 1999; dubbelkorig.
Pedaal (FGA-c'): Trompet 8' - 1551/1999; cis° en gis° ontbreken.
Koppelingen: Manuaalkoppel (gedeeld tussen c' en cis'), Pedaal - Hoofdwerk.
Speelhulpen: Tremulant, Ventiel.
Foto: Jaap Huttenga
Alkmaar, Nederland (Noord-Holland) - Grote- of Sint Laurenskerk, kleine orgel
Gemeente: Alkmaar
Adres: Koorstraat 2, 1811 GP, Alkmaar
Website: http://www.grotekerk-alkmaar.nl/
Beschrijving nr.: 1000655.
Kaartnummer Stichting Orgelcentrum: A0067. Fotokaart De Mixtuur nummer: G50.
Gebouwd door: Jan van Covelens (1511)
Jaar | Orgelbouwer | Opus | Activiteit | 1511 | Jan van Covelens | nieuwbouw | 1545 | Claes Willemszoon | uitbreiding | 1651 | Jacobus Galtuszoon van Hagerbeer | diverse werkzaamheden | 1685 | Johannes Duyschot | diverse werkzaamheden | 1704 | Johannes Duyschot | diverse werkzaamheden | 1894 | L. Ypma & Co. | restauratie | 1939 | Hendrick Wicher Flentrop | restauratie | 2000 | Flentrop Orgelbouw | restauratie |
- Het koororgel van de Grote Kerk te Alkmaar is één van de oudste orgels die nog in Nederland aanwezig zijn. Het is in mei 1511 in gebruik genomen. Het pijpwerk van het klavier verdeeld Van Covelen over twee windladen. In 1545 is het instrument uitgebreid met een borstwerk door Claes Willemszoon. Deze maakte ook een vrij pedaal met de Trompet 8', alhoewel deze waarschijnlijk in 1551 is geplaatst door zijn zoon, Allart Claesz. Na de bouw van het grote orgel in de kerk, werd het kleine orgel niet veel meer gebruikt. Jacobus van Hagerbeer vernieuwde de Doof 8' in 1651. Ruim dertig jaar later, in 1685, legde Johannes Duyschot een gedeelde manuaalkoppel aan. Dezelfde Duyschot maakte in 1704 een nieuw pedaalklavier.
- Pas aan het eind van de negentiende eeuw werd het orgel weer onder handen genomen. De firma Ypma voerde in 1894 een restauratie uit, waarbij de dubbelkoren grotendeels werden verwijderd, de Trompet van het Hoofdwerk werd vernieuwd, die van het pedaal werd voorzien van nieuwe stevels en tenslotte de Sesquialter van het Borstwerk werd vervangen door een Gamba 8'.
- In 1939 is het instrument grondig gerestaureerd door H.W. Flentrop uit Zaandam. Bij deze restauratie plaatste hij een Sesquialter op de plek van de Gamba, maakte hij een nieuwe Scherp en een nieuwe Trompet voor het Hoofdwerk en een Schivelet 1' voor het Borstwerk. Bij de restauratie was Cor Kee betrokken als adviseur namens de Nederlandsche Klokken- en Orgelraad. Ondanks deze grondige restauratie was het orgel in veel opzichten niet meer te vergelijken met het orgel uit de zeventiende eeuw.
- In 1992 besloot men het geheel te reconstrueren met de toestand van 1651 als uitgangspunt. De werkzaamheden startten in 1994. Na een langdurige restauratie werd het orgel op 27 oktober 2000 weer in gebruik genomen. De restauratie is uitgevoerd door Flentrop Orgelbouw onder supervisie van Jan van Biezen, Koos van der Linde en Hans van Nieuwkoop.
Technische gegevens
Aantal registers per werk | |
- Hoofdwerk | 8 |
- Borstwerk | 4 |
- Pedaal | 1 |
Totaal aantal stemmen | 15 |
Toetstractuur | Mechanisch |
Registertractuur | Mechanisch |
Windlade(n) | Sleepladen |
Toonhoogte | a' = 427 Hz |
Temperatuur | Meantone |
Winddruk | 68 mm |
Dispositie
Hoofdwerk (FGA-g''a''):
onderlade: Doof 8' - 1651; vanaf d' dubbelkorig, Koppeldoof 4' - 1511/1999; vanaf b° II sterk, vanaf b' III sterk, Mixtuur II-VI sterk (2') - 1511/1999, Scherp III-VI sterk (1'), Trompet 8'.
bovenlade: Holpijp 8', Openfluit 4' - 1511/2000, Sifflet 1 1/3' - 1511/2000.
Borstwerk (FGA-g''a''): Quintadeen 8', Fluit 4', Octaaf 2', Octaaf 1' (from b') - 1999; dubbelkorig.
Pedaal (FGA-c'): Trompet 8' - 1551/1999; cis° en gis° ontbreken.
Koppelingen: Manuaalkoppel (gedeeld tussen c' en cis'), Pedaal - Hoofdwerk.
Speelhulpen: Tremulant, Ventiel.
Vulstem | Samenstelling |
Mixtuur II-IV sterk | F: 2' - 1 1/3'. Bes: 2' - 1 1/3' - 1 1/3'. c°: 2' - 2' - 1 1/3'. cis°: 2 2/3' - 2' - 2'. b°: 2 2/3' - 2 2/3' - 2' - 2'. dis': 2 2/3' - 2 2/3' - 2 2/3' - 2'. e': 2 2/3' - 2 2/3' - 2 2/3' - 2 2/3' - 2'. f'': 2 2/3' - 2 2/3' - 2 2/3' - 2 2/3' - 2' - 2'. |
Scherp III-VI sterk | F: 1' - 2/3' - 1/2'. c°: 1 1/3' - 1' - 1' - 2/3'. cis°: 1 1/3' - 1 1/3' - 1' - 1' - 2/3'. bes°: 2' - 1 1/3' - 1 1/3' - 1 1/3' - 1' - 1'. dis': 2' - 2' - 1 1/3' - 1 1/3' - 1 1/3' - 1' - 1'. e': 2' - 2' - 2' - 1 1/3' - 1 1/3' - 1 1/3'. f'': 2' - 2' - 1 1/3' - 1 1/3' - 1 1/3' - 1 1/3'. |
Mixtuur II-IV sterk (1939-1999) | F: 1' - 2/3' - 1/2'. f': 1 1/3' - 1' - 2/3'. ais': 1 1/3' - 1 1/3' - 1' - 2/3'. f'': 2' - 2' - 1 1/3' - 1 1/3'. |
Scherp III-IV sterk (1939- 1999) | F: 2' - 1 1/3'. c': 2 2/3' - 2' - 1 1/3'. c'': 4' - 2 2/3' - 2' - 1 1/3'. |
Overige dispositiegegevens | |
---|---|
Hess (1774) |
Het Kleine Orgel in de Groote-Kerk, met twee Hand-Clavieren en een aangekoppeld Pedaal met ééne stem, heeft 13 stemmen. Manuaal, 8 stemmen: Praestant 6', Holpyp 6', Octaav 3', Fluit 3', Gemshoorn 1', Mixtuur, Scherp en Trompet 6'. Borst-Clavier, 4 stemmen: Holpyp 6', Roerfluit 3', Octaav 1 1/2' en Octaav 1. Pedaal, ééne stem: Trompet 6'. Dit klein dog ook teffens in geluid fraai werkje, word te gelyk breedvoeriger beschreeven in Gerardus Havinga's Oorsprong der Orgelen. (N.B. Dat de stemmen in 6, 3, 1 1/2 voeten hier in voorkomen, duid aan, dat het een ouderwets kort Clavier heeft, beginnende met groot F; zo dat door 6 voet moet verstaan worden 8 vt, en door 3 voet 4 vt. &c.). Deszelfs Blaasbalgen zyn 3 in getal; ieder van 8 voeten lang, en 4 vt. breet. Deeze twee Werken staan onder het opzigt van één Organist (d..w.z.: het grote en het kleine orgel in de kerk). |
Verschillende disposities |
|
Literatuur |
|
Opnamen |
|
Links |
http://www.alkmaarorgelstad.nl/index.php?id=130 |
|
|
|
|
|
|
|