Spring naar content
Volledige beschrijving geselecteerd orgel
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 7 November 2020.

Foto: Michiel van 't Einde

Achterberg, Nederland (Utrecht) - Hervormde Kerk
Gemeente: Rhenen
Adres: Achterbergsestraatweg 197, 3911 CS, Rhenen

Beschrijving nr.: 1000652.

Gebouwd door: Willem Hardorff (1860)

JaarOrgelbouwerOpusActiviteit
1860 Willem Hardorff  nieuwbouw
1877 Fokke Bakker  overplaatsing
1928 Bakker & Timmenga  ombouw
1956 M.K. Koppejan  overplaatsing
1976 Van den Heuvel Orgelbouw  restauratie en uitbreiding
1990 A. Kleijer  uitbreiding
1997 A. Kleijer  uitbreiding

  • Het instrument dat sinds 1958 in Achterberg staat is gemaakt door Willem Hardorff in 1860. Twee stemmen zijn echter veel ouder, waarschijnlijk van rond 1700. Het instrument werd gebouwd voor de Hervormde Kerk te Baijum (Baaium). In 1876 is het verkocht aan de Christelijke Gereformeerde Kerk te Hallum, waar het in 1877 werd geplaatst door Fokke Bakker. In Baijum plaatste Hardorff een nieuw groter orgel. In 1928 werd het door Bakker & Timmenga verkocht aan de Hervormde Evangelisatie in Bergum. Hierbij werd de dispositie gewijzigd. Koppejan kocht het in 1956 en plaatste het in Achterberg. Een restauratie werd door Van den Heuvel uitgevoerd in 1975/1976. Op 13 maart 1976 is het orgel weer in gebruik genomen met een bespeling door Ben van Oosten.
  • Het orgel had een sobere kas, waar al het houtsnijwerk van was verdwenen. Organist A. Kleijer vervaardigde hierop nieuw houtsnijwerk voor de orgelkas. Dit werk was in 1980 gereed. Het orgel is in 1990 door A. Kleijer uitgebreid met een tweede manuaal als dwarswerk en een Praestant 8' op het pedaal. Ook werd de Flageolet 1' vervangen door een Quintadeen 16'. In 1997 plaatste hij tenslotte een Fagot 16' op het pedaal.
  • De orgelkas is in 2015 opnieuw geschilderd door Bart Kleyer. De kleur is gewijzigd van wit en crème naar rood.

Kort overzicht van plaatsen waar het orgel heeft gestaan
1860BaaiumHervormde Kerk
1877HallumChristelijke Gereformeerde Kerk
1928BergumHervormde Evangelisatie
1958AchterbergHervormde Kerk

Technische gegevens
Aantal registers per werk
- Hoofdwerk10
- Dwarswerk4
- Pedaal3
Totaal aantal stemmen17
ToetstractuurMechanisch
RegistertractuurMechanisch
Windlade(n)Sleepladen
Toonhoogtea' = 440 Hz
TemperatuurEqual temperament
Winddruk78 mm

Dispositie
Hoofdwerk (C-f'''): Quintadeen 16' - 1990, Prestant 8' - frontpijpen 1976, Holpijp 8' (B/D) - ca. 1700, Octaaf 4', Fluit d'Amour 4' - ca. 1700, Quint 3' - ten dele 1976, Octaaf 2', Cornet IV sterk (discant), Mixtuur III-IV sterk - ten dele 1976, Trompet 8' (B/D) - 1976, Tremulant.
Dwarswerk (1990) (C-f'''): Gedekt 8', Salicionaal 8', Roerfluit 4', Woudfluit 2'.
Pedaal (C-b°): Subbas 16' - 1976, Praestant 8' - 1990, Fagot 16' - 1997.
Koppelingen: Pedaal - Hoofdwerk.
Speelhulpen: Calcant.

VulstemSamenstelling
Mixtuur III-IV sterk C: 2' - 1 1/3' - 1'. c': 2 2/3' - 2' - 1 1/3' - 1'. c'': 4' - 2 2/3' - 2' - 1 1/3'.
Cornet IV sterk discant c': 4' - 2 2/3' - 2' - 1 3/5'.
Overige dispositiegegevens
Verschillende disposities
  • De oorspronkelijke dispositie was:
    Manuaal: Prestant 8', Viool de Gamba 8' (discant), Holpijp 8' (gedeeld), Octaaf 4', Fluit d'Amour 4', Quint 3', Octaaf 2', Mixtuur III-IV sterk, Trompet 8' (gedeeld) .
    Pedaal: Aangehangen.

  • De dispositie voor de restauratie van 1928 tot 1974 luidde:
    Manuaal: Bourdon 16' (discant) (1928), Prestant 8', Vox Celeste 8' (discant) (oude Viool de Gambe, 1928 omgewerkt), Holpijp 8' (gedeeld), Viola 8' (1928), Octaaf 4', Fluit d'Amour 4', Octaaf 2', Mixtuur II-III sterk (gewijzigd in 1928).
    Pedaal: Aangehangen.

  • De dispositie luidde in 1976:
    Manuaal (C-f'''): Prestant 8', Holpijp 8' (gedeeld), Octaaf 4', Fluit d'Amour 4', Quint 3', Octaaf 2', Flageolet 1', Cornet IV sterk (discant), Mixtuur III-IV sterk, Trompet 8' (gedeeld), Tremulant.
    Pedaal (C-b): Subbas 16'.

Literatuur
  • Nieuwe orgels in Veenendaal en Achterberg / Wim van der Ros. - In: De Orgelvriend, jrg. 18 nr. 6, juni 1976.
  • Utrechts orgellandschap / Bert Wisgerhof. - Amersfoort: J.C. Willemsen, 1979.
  • Aktieve organist maakte snijwerk voor zijn orgel. - In: De Orgelvriend, jrg. 22 nr. 11, november 1980.
  • Repertorium van advertenties in de 'Kerkelijke Courant' / W.D. van der Kleij. - In: De Mixtuur, nr. 66, september 1990.
  • Het historische orgel in Nederland 1858 - 1865 / Teus den Toom (eindred.). - Amsterdam : Stichting NIvO, 2003. - (Encyclopedie Het Historische Orgel in Nederland ; 8).
Opnamen Gerben Budding bespeelt het Harfdorff-orgel (1860) van de Nederlands Hervormde Kerk te Achterberg / Gerben Budding. - PDR records 11PDR105 (CD). - 2011.

Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 7 November 2020.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 7 November 2020.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 7 November 2020.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 7 November 2020.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 7 November 2020.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 7 November 2020.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 7 November 2020.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 7 November 2020.
Foto: Michiel van 't Einde
Old situation. Bron: Boek
Bron: Boek "Utrechts Orgellandschap"
Old situation. Foto: G. Wortman.
Foto: G. Wortman