Spring naar content
Volledige beschrijving geselecteerd orgel
Foto: Piet Bron. Datering: 4 November 2023.

Foto: Piet Bron

Grave, Nederland (Noord-Brabant) - Protestantse Kerk
Gemeente: Land van Cuijk
Adres: Bagijnestraat 1, 5361 EM, Grave
Website: http://grave-cuijk.protestantsekerk.net/

Beschrijving nr.: 1001873.
Kaartnummer Stichting Orgelcentrum: GR2992.

Gebouwd door: Johann Reiner Titz (1806)

JaarOrgelbouwerOpusActiviteit
1806 Johann Reiner Titz  nieuwbouw
1837 A.F. & J.Chr. Franssen  diverse werkzaamheden
1846 P.G. Sneltjes  uitbreiding
1846 A.A. Kuerten  uitbreiding
1868 Leonardus Aloysius van Nistelrooij  restauratie
1974 Albert Hendrik de Graaf  restauratie
2023 Elbertse & Van Vulpen Orgelmakers  restauratie

  • De geschiedenis van het orgel in de Hervormde kerk van Grave is lange tijd onduidelijk geweest. Voor 1794 kerkten de Hervormden in de Elisabethskerk. In dat jaar werd deze kerk door de Fransen aan de Katholieken teruggegeven. Het orgel uit de oude kerk was tijdens het beleg van Grave zwaar beschadigd. Dit orgel werd gebouwd door Johan Hageman, orgelmaker te Dinxperlo. Hess vermeldde in zijn dispositieoverzicht dat het twee manualen had met veertien stemmen. De oude dispositie is nog op de achterzijde van de orgelkas leesbaar. Het is overigens de vraag of het voltooid is geweest.
  • Het orgel is door Johan Tits uit Venray overgebracht naar de oude kloosterkerk die nu als Hervormde kerk in gebruik was genomen. In 1806 heeft Tits met het oude materiaal een nieuw orgel gebouwd met slechts één manuaal en twaalf stemmen. Het orgel is in 1837 door de gebroeders Franssen gerepareerd, en in 1846 uitgebreid gerestaureerd door P.G. Sneltjes uit Cuijk en door A.A. Kuerten uit Huissen.
  • In 1867 vernieuwde Van Nistelrooij de blaasbalg. Een jaar later werd de kerk op 21 juni getroffen door de bliksem. Het orgel leed zware schade. Van Nistelrooij herstelde dit. Een groot deel van het pijpwerk werd nieuw vervaardigd. De klaviatuur bevond zich oorspronkelijk aan de achterzijde van het orgel, maar is door Van Nistelrooij aan de zijkant geplaatst. Aan de achterzijde zijn de gaten van de registerstokken met hun opschriften nog altijd aanwezig.
  • In 1970 was het orgel in een dusdanig slechte staat dat het onbespeelbaar was. Geadviseerd door Klaas Bolt werd het door de firma De Graaf uit Leusden gerestaureerd. Het orgel kreeg nu ook een electrische windvoorziening, maar de oude handspaanbalgen bleven bruikbaar. Op 12 oktober 1974 is het gerestaureerde orgel weer in gebruik genomen.
  • In het voorjaar van 2023 is het orgel door de firma Elbertse & Van Vulpen gerestaureerd. Het orgel werd op 3 juni 2023 weer in gebruik genomen. Adviseur bij de restauratie was Aart Bergwerff. Hij bespeelde het instrument ook bij de overdracht.

Technische gegevens
Aantal registers per werk
- Manuaal12
- Pedaalaangehangen
Totaal aantal stemmen12
ToetstractuurMechanisch
RegistertractuurMechanisch
Windlade(n)Sleepladen
TemperatuurEqual temperament

Dispositie
Manuaal (C-f''', deling tussen c'/cis'): Prestant 8' - 1868, Holpijp 8' - metaal 1868, Fiool di Gamba 8' - 1868; C-B uit Prestant 8', Octaaf 4' - 1868, Fluitdoes 4' - 1868, Quint 3', Octaaf 2' - 1868, Woudfluit 2', Quintfluit 1 1/3', Cornet IV sterk (from cis), Mixstuur III sterk - 1868, Trompet 8' (B/D) - 1868.
Pedaal (C-c°): Aangehangen.

Overige dispositiegegevens
Broekhuijzen (1855) Het orgel is door Tits vervaardigd, en in 1837 gerepareerd door de Gebr. J. en A. Franssen te Horst.
Manuaal: Prestant 8', Bourdon 8', Flûte Douce 4', Octaaf 4', Octaaf 2', Mixtuur 3 sterk, Flageolet 1', Viol di Gambe 8' en Trompet 8'.
Verschillende disposities
  • De dispositie uit de achttiende eeuw is af te lezen van de achterzijde van het orgel:
    Links: Holpyp 8', Baarpyp 8', Quint 3', Mixtuur discant, Fluit 4', Octaav 2', Sexquiatra, Tremulant, Ventiel.
    Rechts: Prestant 8', Octaaf 4', Mixtuur bas, Trompet 8', Prestant 8' discant, Roervluit 4', Gemshoor (2'), Octaav 1', Nolimetange.

  • Volgens een brochure uit 1794 was de dispositie toen:
    Boven Clavier (CD-f'''): Prestant 8', Baarpyp 8', Octaaf 4', Fluit 4', Quint 3', Mixtuur III-IV sterk (B/D), Trompet 8'.
    Onder Clavier (CD-f'''): Prestant 8' (discant), Holpyp 8', Roerfluit 4', Octaaf 2', Gemshoorn 2', Super Octaaf 1', Sexquialtra II sterk.
    Pedaal: Aangehangen.
    Speelhulpen: Manuaalkoppel (B/D), Tremulant, Ventiel.

Literatuur
  • Nederlandse Hervormde kerk te Grave / H. Hoffmann. - In: De Orgelvriend, jrg. 11 nr. 6/7, juni/juli 1969.
  • Orgelrestauratie te Grave / Hans Kriek. - In: Het Orgel, jrg. 71 nr. 4, april 1975.
  • Repertorium van orgels en orgelmakers in Noord-Brabant tot omstreeks 1900 / Frans Jespers. - 's-Hertogenbosch : Het Noordbrabants Genootschap, 1983.
  • Het voormalig orgel in de Hervormde Kerk te Grave / W. van Kuilenburg. - In: De Mixtuur, nr. 70, februari 1992.
  • Het historische orgel in Nederland 1790 - 1818 / Jan Jongepier (eindred.). - Amsterdam : Stichting NIvO, 1999. - (Encyclopedie Het Historische Orgel in Nederland ; 4).
  • Grave bijna zes eeuwen orgelstad / Wout van Kuilenburg. - Elburg : Stichting tot Behoud van het Nederlandse Orgel, 2002. - (Publicatie ; 57).
Overige bronnen
  • Wout van Kuilenburg

Foto: Piet Bron. Datering: 4 November 2023.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 4 November 2023.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 4 November 2023.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 4 November 2023.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 4 November 2023.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 4 November 2023.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 4 November 2023.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 4 November 2023.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 4 November 2023.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 4 November 2023.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 4 November 2023.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 4 November 2023.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 4 November 2023.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 4 November 2023.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 4 November 2023.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 4 November 2023.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 10 February 2007.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 10 February 2007.
Foto: Piet Bron
Bron: Postcard.
Bron: Postcard
Foto: Piet Bron. Datering: 14 May 2015.
Foto: Piet Bron