Spring naar content
Ausführliche Beschreibung der vorgewählten Orgel
Bild: Tjalling Roosjen. Datering: 5 July 2011.

Bild: Tjalling Roosjen

Purmerend, Nederland (Noord-Holland) - Sint Nicolaaskerk (Koepelkerk)
Gemeinde: Purmerend
Adresse: Kaasmarkt 15, 1441 BG, Purmerend
Website: http://www.rkparochiepurmerend.nl/
http://www.parochiemariamoedervangod.nl/

Beschreibung nr.: 1001147.

Gebaut von: Rudolf Garrels (1742)
Die Orgel enthält älteren Material: Pipes aus 1550 von Builder unknown

JahrOrgelbauerOpusAktivität
1742 Rudolf Garrels  Neubau
1854 Flaes & Brünjes  Übersetzung
1947 Ernst Leeflang  Restaurierung
1976 firma D.A. Flentrop  Verschiedene Tätigkeiten
2003 Flentrop Orgelbouw  Restaurierung

  • Het orgel in de Koepelkerk te Purmerend is gebouwd in de jaren 1739-1742 voor de oude gotische hallenkerk in de stad. Garrels gebruikte veel pijpwerk van een ouder instrument, dat door dr. Vente op ca. 1550 wordt gedateerd. Anderen schatten de ouderdom echter op rond 1650. Aan het orgel is slechts weinig gewijzigd. Reeds in 1745 verving Garrels de Dulciaan 16' van het rugwerk door een Trompet 8'.
  • De kerk werd in 1853 vervangen door een nieuw gebouw, de huidige Koepelkerk. In dit gebouw plaatste Flaes & Brünjes het orgel weer, en bij de opbouw vervingen zij de manualen en de koppelingen. Ernst Leeflang restaureerde het orgel in 1947. Daarbij is een Cymbaal III sterk geplaatst op het Hoofdwerk.
  • Toen de Koepelkerk in 1971 gesloten werd en afbraak dreigde wist men met het orgel niet goed raad. In 1976 is het orgel door Flentrop gedemonteerd en opgeslagen. Het gebouw werd leeggehaald en ingericht als cultureel centrum. Het laatste concert op het orgel werd gegeven door Jan Jongepier op 26 juni 1976. Van dit concert is een jaar later een LP geperst.
  • Het gebouw is sinds 1989 weer als kerk in gebruik, maar nu voor de Rooms-Katholieke eredienst, zodat het gebouw ook wel de Sint Nicolaas en Catharinakerk wordt genoemd. Het orgel bleef nog altijd opgeslagen. Er werd een klein instrument van G.Th. Bätz geplaatst in de kerk. De Stichting Restauratie Garrelsorgel ijverde zich echter voor herbouw van het grote orgel in de kerk en behoud van dit monument voor Purmerend.
  • Op 28 januari 1999 droeg de Gemeente Purmerend het eigendom van het orgel over aan de stichting, welke op 14 april het startsein gaf voor een fondsenwervingsactie. De firma Flentrop restaureerde het orgel in de jaren 2001-2003 en bouwde het weer op op de oorspronkelijke locatie. Adviseur was Jan Jongepier. De Cymbaal uit 1947 werd vervangen door een nieuwe Woudfluit 2'. Op het Borstwerk werden de Viola di Gamba 8', Woudfluit 2' en Flageolet 1' vervangen door een nieuwe Prestant 8' (discant) en Octaaf 2'. Op vrijdag 5 september 2003 kon het orgel weer in gebruik worden genomen.

Technische Daten
Anzahl Register pro Manual
- Hoofdwerk14
- Rugwerk10
- Borstwerk8
- Pedaal8
Gesamtzahl der Stimmen40
TastentrakturMechanical
RegistertrakturMechanical
Windlade(n)Slider chests
Tonhöhea' = 460 Hz
TemperaturEqual temperament
Winddruck74 mm

Disposition
Hoofdwerk (C-c'''): Bourdon 16', Praestant 8' - 1550/1742, Holpijp 8', Quintadena 8', Baarpijp 8', Octaaf 4', Spitsfluit 4', Quint 3' - 1550/1742, Superoctaaf 2' - 1742/1827, Woudfluit 2' - 2003, Cornet IV sterk (discant) - 1742/1854, Mixtuur IV-VI sterk - 1550/1742/1854, Fagot 16' - 1854, Trompet 8' - 1742, Tremulant - 1742.
Rugwerk (C-c'''): Praestant 8' (discant) - 1550, Holpijp 8', Roerfluit 8', Praestant 4' - 1550/1742, Roerfluit 4' - 1550/1742, Nasard 3', Octaaf 2', Sesquialtera II sterk (discant) - 1550, Mixtuur III sterk, Trompet 8' (B/D) - 1745.
Borstwerk (C-c'''): Prestant 8' (discant) - 1854/2003, Gedekt 8', Praestant 4', Roerfluit 4' - 1550/1742, Octaaf 2' - 1738/2003, Sesquialtera II sterk (discant) - 1742, Dulciaan 8'.
Pedaal (C-d'): Praestant 16' - 1742, Octaaf 8' - 1742, Quint 5 1/3' - 1742, Octaaf 4' - 1742, Mixtuur IV sterk - 1742, Bazuin 16' - 1742, Trompet 8' - 1742, Trompet 4' - 1742.
Koppeln: Hoofdwerk - Rugwerk, Rugwerk - Hoofdwerk, Hoofdwerk - Borstwerk, Pedaal - Hoofdwerk.
Nebenregister und Spielhilfen: Tremulant - 1742; opliggend, 4 afsluiters, Ventiel, Calcant.

Übrige dispositiondaten
Hess (1774) Het Orgel in de Groote-Kerk, met drie Hand-Clavieren en een Vry Pedaal, heeft 39 stemmen.
MiddenClavier, 14 stemmen: Praestant 8', Bourdon 16', Holpyp 8', Baarpyp 8', Quintadeena 8', Octaav 4', Spitsfluit 4', Gemshoorn 2', Waldfluit 2', Quint 3', Cornet 4 st., Mixtuur, Trompet 8' en Voxhumana 8'.
BovenClavier, 7 stemmen: Holpyp 8', Praestant D 8', Roerfluit 4', Octaav 4', Octaav 2', Sexquialtra D en Dulciaan 8'.
Rugpositief, 10 stemmen: Praestant D 8', Holpyp 8', Roerfluit 8', Praestant 4', Fluit 4', Octaav 2', Nazat 3', Sexquialtra D, Mixtuur en Trompet 8'.
Pedaal, 8 stemmen: Praestant 16', Octaav 8', Octaav 4', Quint 6', Mixt. 4-6 st., Bazuin 16', Trompet 8' en Trompet 4'.
Stomme Reg.: 4 Afsluitingen, 2 Koppelingen, 1 Tremulant, 1 Kalkantenklok, 1 Ventiel.
By dit Werk, dat teffens veele goede hoedanigheden heeft, zyn 5 Blaasbalgen.
Van 't Kruijs (1885) Het Orgel in de Hervormde Kerk te Purmerend heeft 39 sprekende stemmen, drie klavieren, vrij pedaal en is in 1742 door R. Garels geleverd.
Organist de Heer J.P. de Groot.
Hoofdklavier: Prestant 8', Bourdon 16', Holpijp 8', Baarpijp 8', Quintadeen 8', Viola di Gamba 8', Octaaf 4', Spitsfluit 4', Quint 3', Octaaf 2', Cornet 5 st., Mixtuur 4-6 st., Fagot 16', Trompet 8'.
Bovenklavier: Holpijp 8', Echo-Viool 8', Salicionaal 4', Roerfluit 4', Octaaf 2', Sexquialter 2 st., Dulciaan 8'.
Rugwerk: Prestant (disc.) 8', Holpijp 8', Roerfluit 8', Prestant 4', Fluit 4', Nazard 3', Octaaf 2', Mixtuur 2, 3 st., Sexquialter (disc.) 2 st., Trompet 8'.
Pedaal: Prestant 16', Octaaf 8', Quint 6', Octaaf 4', Mixtuur 4 st., Bazuin 16', Trompet 8', Trompet 4'.
Stomme registers: 4 Afsluitingen, 4 Koppelingen, Tremulanten, Ventiel, Calcant.
Mehrere dispositionen De dispositie luidde van 1947 tot 1976:
Hoofdwerk: Bourdon 16', Praestant 8' - 1550/1742, Holpijp 8', Quintadena 8', Baarpijp 8', Octaaf 4', Spitsfluit 4', Quint 3' - 1550/1742, Superoctaaf 2' - 1742/1827, Cornet IV sterk (discant) - 1742/1854, Mixtuur IV-VI sterk - 1550/1742/1854, Cimbaal III sterk - 1947, Fagot 16' - 1854, Trompet 8' - 1742, Tremulant - 1742.
Rugwerk: Praestant 8' (discant) - 1550, Holpijp 8', Roerfluit 8', Praestant 4' - 1550/1742, Roerfluit 4' - 1550/1742, Nasard 3', Octaaf 2', Mixtuur III sterk, Sesquialtera II sterk (discant) - 1550, Trompet 8' (gedeeld) - 1745.
Borstwerk: Gedekt 8', Viola di Gamba 8', Praestant 4', Roerfluit 4' - 1550/1742, Woudfluit 2', Flageolet 1', Sesquialtera II sterk (discant) - 1742, Dulciaan 8', Tremulant - ca. 1920.
Pedaal: Praestant 16' - 1742, Octaaf 8' - 1742, Quint 5 1/3' - 1742, Octaaf 4' - 1742, Mixtuur IV sterk - 1742, Bazuin 16' - 1742, Trompet 8' - 1742, Trompet 4' - 1742.
Koppelingen: Hoofdwerk - Rugwerk, Rugwerk - Hoofdwerk, Hoofdwerk - Borstwerk, Pedaal - Hoofdwerk.
Speelhulpen: Afsluiters, Ventiel.
Literatur
  • Dispositien der merkwaardigste kerk-orgelen welken in de zeven vereenigde provincien als mede in Duytsland en elders aangetroffen worden (Gouda, 1774) / Joachim Hess. - Facsimile herdruk, verzorgd door Arend Jan Gierveld. - Buren : Frits Knuf, 1980. - (Bibliotheca Organologica ; volume XI).
  • Verzameling van disposities der verschillende orgels in Nederland, benevens eene korte beschrijving van het Orgel in de Groote Kerk te Rotterdam met afbeelding / M.H. van 't Kruijs. - Rotterdam : Corns. Immig, 1885. - Fotografische herdruk, uitgegeven bij Frits Knuf, Amsterdam in 1972 in de serie Bibliotheca Organologica, volume I.
  • "De beste Orgelbouwers wonen in Denemarken en Middelharnis" : Zo schreef "Het Orgel", juli 1949, wel wat overdreven, maar...... - [Middelharnis] : [Ernst Leeflang Orgelbouw], [1950].
  • Bij de foto's. - In: Het Orgel, jrg. 58 nr. 10, november 1962.
  • Het orgel van Purmerend : Een extra grammofoonplaatje / ds. A.J. Kret. - In: Het Orgelblad, jrg. 7 nr 9, september 1964.
  • Nederland... orgelland / mr. A. Bouman. - 3e geh.omgew.druk. - Leiden: Spruyt, Van Mantgem & De Does, 1964.
  • Het Garrelsorgel in de Grote Kerk te Purmerend I / Jan Jongepier. - In: Het Orgel, jrg. 61 nr. 3, maart 1965.
  • Het Garrelsorgel in de Grote Kerk te Purmerend (II) / Jan Jongepier. - In: Het Orgel, jrg. 61 nr. 4, april 1965.
  • Het Garrelsorgel in de Grote Kerk te Purmerend (III) / Jan Jongepier. - In: Het Orgel, jrg. 61 nr. 5, mei 1965.
  • Het Garrelsorgel in de Grote Kerk te Purmerend (slot) / Jan Jongepier. - In: Het Orgel, jrg. 61 nr. 6, juni 1965.
  • Berichten : Grote Kerk Purmerend eigendom van de Gemeente Purmerend. - In: Het Orgel, jrg. 72 nr. 10, oktober 1976.
  • Van een deftig orgel : Maassluis 1732 - 1932 / Jan Zwart. - 2e vermeerderde druk. - Koog aan de Zaan : Uitgeverij en Antiquariaat "Jan Zwart", 1977.
  • Laat zich 't orgel overal... : Het koninklijk instrument en zijn bespelers / Rik Valkenburg. - Dordrecht : J.P. van den Tol, 1980.
  • Orgels in Noord-Holland : Historie, bouw en gebruik van de Noordhollandse kerkorgels / Jan Jongepier, Hans van Nieuwkoop, Willem Poot. - Schoorl : Uitgeverij Pirola, 1996.
  • Het historische orgel in Nederland 1726 - 1769 / dr. Hans van Nieuwkoop (eindred.). - Amsterdam : Stichting NIvO, 1997. - (Encyclopedie Het Historische Orgel in Nederland ; 2).
  • Hoe is het met... : afl.1 : Het Garrels-orgel uit de Koepelkerk in Purmerend / Gerco A. Schaap. - In: De Orgelvriend, jrg. 41 nr. 2, februari 1999.
  • Garrels-orgel Purmerend aan stichting overgedragen : Burgemeester Van Dam krijgt eerst orgelbrood voorgeschoteld / Gerco Schaap. - In: De Orgelvriend, jrg. 41 nr. 5, mei 1999.
  • Hoe is het met... : afl. 4 : Het Garrels-orgel uit de Koepelkerk in Purmerend / Gerco Schaap. - In: De Orgelvriend, jrg. 41 nr. 6, juni 1999.
  • 'Garrels in onderdelen' in Purmerend. - In: De Orgelkrant , jrg. 5, nr. 5, mei 2000.
  • Berichten uit de orgelwereld : Restauratie Garrelsorgel Purmerend dichterbij. - In: De Orgelvriend, jrg. 43 nr. 4, april 2001.
  • Het Garrels-orgel terug in Purmerend. - Purmerend : Stichting Garrelsorgel Purmerend, 2003.
  • Garrels-orgel Purmerend gerestaureerd. - In: De Orgelkrant, jrg. 8 nr. 7/8, juli/augustus 2003.
  • Een vriendelijk klinkend barokinstrument : Garrels-orgel (1742) is na 27 jaar afwezigheid terug in de St.-Nicolaaskerk in Purmerend / Gert de Looze. - In: Reformatorisch Dagblad, maandag 8 september 2003.
  • Het Garrels-orgel terug in Purmerend / Gerco Schaap. - In: De Orgelvriend, jrg. 45 nr. 9, september 2003.
  • Orgelbouwnieuws : Purmerend, Nicolaaskerk / Rogér van Dijk [red.]. - In: De Orgelkrant, jaargang 9, nummer 2, februari 2004.
  • Barok in het Noorderkwartier : Het Garrels-orgel van Purmerend. - Zutphen : Walburgpers, 2007. - (Nederlandse orgelmonografieën ; 9).
  • De orgelbouwers Van Hagerbeer : Deel 4 - Slot / Auke H. Vlagsma. - In: Het Orgel, jrg. 112, nr. 4, juli 2016.
  • Het Garrels-orgel van Purmerend / Jan Jongepier ; Peter van Voorst. - Purmerend : Stichting Garrelsorgel Purmerend, 2017.
Aufnahmen
  • Bach : Complete Organ Works 2 : Orgelbüchlein / Pieter van Dijk. - DMP-Records DVH 140257 (2CD). - 2018.
  • Klanken uit vier eeuwen op het Garrelsorgel van Purmerend / Theo Jellema, Tjeerd van der Ploeg, Wouter Koelewijn. - Stichting Garrelsorgel Purmerend (3CD). - 2014.
  • Jan Peter Teeuw improviseert deel 2 / Jan Peter Teeuw. - CD. - 2013.
  • Het Garrelsorgel van Purmerend / Theo Jellema, Tjeerd van der Ploeg, Wouter Koelewijn. - Stichting Garrels Orgel Purmerend (3CD-box). - 2013.
  • Wim Dijkstra speelt Bach : Das wohltemperierte Klavier I / Wim Dijkstra. - Studio Cor Brandenburg SCB 08692 (2CD). - 2008.
  • Bach in Purmerend / Jan Jongepier. - Stichting Garrelsorgel Purmerend (CD). - 2006.
  • Historische opnamen van het Garrels-orgel Purmerend / Jan Jongepier. - VLS Records SRGP01 (CD). - 2000.
  • Bach-concert door Jan Jongepier op het Garrels-orgel van de Koepelkerk te Purmerend / Jan Jongepier. - Stichting Orgelkring Waterland 6812 312 (LP). - 1977.
Weblinks http://www.garrelsorgelpurmerend.nl/
http://www.xs4all.nl/~pdvsfh/garrels/index.htm
Übrige Quellen
  • Jan Albert Jong
Bild: Tjalling Roosjen. Datering: 5 July 2011.
Bild: Tjalling Roosjen
 Bild: Tjalling Roosjen. Datering: 5 July 2011.
Bild: Tjalling Roosjen
 Bild: Tjalling Roosjen. Datering: 5 July 2011.
Bild: Tjalling Roosjen
 Bild: Tjalling Roosjen. Datering: 5 July 2011.
Bild: Tjalling Roosjen
 Bild: Tjalling Roosjen. Datering: 5 July 2011.
Bild: Tjalling Roosjen
 Bild: Tjalling Roosjen. Datering: 5 July 2011.
Bild: Tjalling Roosjen
Bild: Tjalling Roosjen. Datering: 5 July 2011.
Bild: Tjalling Roosjen
 Bild: Danny Koschinski. Datering: 22 October 2010.
Bild: Danny Koschinski
 Bild: Tjalling Roosjen. Datering: 19 June 2012.
Bild: Tjalling Roosjen
 Bild: Tjalling Roosjen. Datering: 19 June 2012.
Bild: Tjalling Roosjen
 Bild: Tjalling Roosjen. Datering: 19 June 2012.
Bild: Tjalling Roosjen
 Bild: Tjalling Roosjen. Datering: 5 July 2011.
Bild: Tjalling Roosjen
Purmerend - Sint Nicolaaskerk (Koepelkerk)

 Bild: Tjalling Roosjen. Datering: 5 July 2011.
Bild: Tjalling Roosjen