Ausführliche Beschreibung der vorgewählten Orgel
Bild: René Troost
Leiden, Nederland (Zuid-Holland) - Waalse Kerk
Gemeinde: Leiden
Adresse: Breestraat 64, 2311 CS, Leiden
Website: http://www.eglisewallonne.vze.com/
Beschreibung nr.: 1001027.
Gebaut von: Gerard Steevens (1748)
Kurze Übersicht der Orte, an denen die Orgel gestanden hat
Technische Daten
Disposition
Hoofdwerk (C-c'''): Prestant 16' - 1748/1987, Prestant 8', Octaaf 4' - 1748/1750, Quint 3', Octaaf 2' - 1750, Tertiaan 1 3/5' - 1750, Cornet III sterk (discant), Mixtuur III sterk - 1987, Scherp III-IV sterk - 1987, Trompet 8' (B/D) - 1748/1845.
Bovenwerk (C-c'''): Prestant 8' - 1750, Holpijp 8' - 1750, Quintadeen 8' - 1750, Octaaf 4' - 1750, Fluit 4' - 1748, Gemshoorn 2' - 1987, Sifflet 1' - 1987, Sexquialter II sterk (discant) - 1987, Vox Humana 8' - 1819, Tremulant.
Pedaal (C-c'): Aangehangen aan Hoofdwerk.
Koppeln: Manuaalkoppel.
Nebenregister und Spielhilfen: Twee afsluiters.
Bild: René Troost
Leiden, Nederland (Zuid-Holland) - Waalse Kerk
Gemeinde: Leiden
Adresse: Breestraat 64, 2311 CS, Leiden
Website: http://www.eglisewallonne.vze.com/
Beschreibung nr.: 1001027.
Gebaut von: Gerard Steevens (1748)
| Jahr | Orgelbauer | Opus | Aktivität | 1748 | Gerard Steevens | Neubau | 1750 | Pieter (van) Assendelft | Vergrößerung | 1845 | Jonathan Bätz | Restaurierung | 1911 | Jan van Gelder | Umbau | 1987 | Flentrop Orgelbouw | Restaurierung | 2014 | Flentrop Orgelbouw | Restaurierung |
- Gerard Steevens bouwde in 1748 een orgel voor de Vrouwekerk in Leiden. Deze kerk, gelegen aan het Vrouwenkerkhof, dateerde uit de veertiende en vijftiende eeuw. De oorspronkelijke naam was Onze Lieve Vrouwekerk, maar na de reformatie werd de korte naam Vrouwekerk gebruikt. Het kerkgebouw was sinds die tijd in gebruik als Waalse kerk.
- Nadat Steevens het orgel in 1748 had voltooid werd het op 19 maart 1748 door Rudolf Garrels en Albertus Groneman gekeurd en afgekeurd. Van Assendelft bouwde hierna een tweede manuaal en verbeterde het instrument. Dit werk was in 1750 voltooid. In 1819 werd het verplaast naar de voormalige kapel van het Catharinagasthuis, die sinds dat jaar door de Waalse Gemeente werd gebruikt. De reden hiervoor was dat de Vrouwekerk veel te groot was, en behoorlijk in verval geraakte. De overplaatsing geschiedde door Van Arkel uit Leiden, die tevens een tweedehands Vox Humana 8' plaatste van onbekende herkomst. De Vrouwekerk is op enkele restanten na in de jaren 1830-1840 afgebroken.
- In 1844 is een reparatie noodzakelijk. Jonathan Bätz stelde voor een nieuw orgel te laten bouwen, maar er werd gekozen voor restauratie. Er werden nieuwe klavieren aangebracht en de Trompet 8' werd voorzien van nieuwe bekers. De oorspronkelijke deling van dit tongwerk werd opgeheven. Een ingrijpendere verbouwing had plaats in 1911 door het Leidse bedrijf Wed. J. van Gelder (in de persoon van Gerrit van Leeuwen). Deze plaatste enkele romantische registers (Viool en Vox Céleste 8') en een Bourdon 16' en een Holpijp 8', terwijl de Mixtuur, Scherp, Gemshoorn 2' en Sifflet 1' werden verwijderd. Later is ook de Sexquialter verdwenen.
- Onder advies van Klaas Bolt en Henk Kooiker restaureerde Flentrop het instrument in de jaren 1986/1987. De dispositie van 1750 is hierbij volledig hersteld, inclusief de deling van de Trompet. Wel werd de klaviatuur van Bätz gehandhaafd. De oude toonhoogte is hersteld en de temperatuur is gewijzigd in door Klaas Bolt ontworpen gemodificeerde Kirnberger-temperatuur. Op 30 oktober 1987 werd het orgel weer in gebruik genomen. Beide adviseurs bespeelden het, evenals Erik van Bruggen, organist van de kerk.
- In 2012-2014 is het orgel opnieuw gerestaureerd door Flentrop Orgelbouw onder advies van Peter van Dijk in samenwerking met de organist van de kerk, Erik van Bruggen. Hierbij is de kas teruggebracht in de oorspronkelijke kleur. Verder kwam de balgenstoel te vervallen en is het orgel opnieuw geïntoneerd, na verlaging van de winddruk van 71 naar 60 mm. De temperatuur is gewijzgd van Kirnberger in middentoon. Tijdelijk werd een kistorgel van de hand van Dick Verwolf in de kerk geplaatst, dat in 2011 werd gebouwd. Het orgel is op 20 maart 2014 weer in gebruik genomen tijdens een speciale bijeenkomst, waarbij Erik van Bruggen, Wim Diepenhorst en Peter van Dijk het orgel hebben bespeeld.
Kurze Übersicht der Orte, an denen die Orgel gestanden hat
| 1748 | Leiden | Vrouwekerk |
| 1819 | Leiden | Waalse Kerk |
Technische Daten
| Anzahl Register pro Manual | |
| - Hoofdwerk | 10 |
| - Bovenwerk | 9 |
| - Pedaal | aangehangen |
| Gesamtzahl der Stimmen | 19 |
| Tastentraktur | Mechanical |
| Registertraktur | Mechanical |
| Windlade(n) | Slider chests |
| Tonhöhe | a' = 415 Hz |
| Temperatur | Meantone |
| Winddruck | 60 mm |
Disposition
Hoofdwerk (C-c'''): Prestant 16' - 1748/1987, Prestant 8', Octaaf 4' - 1748/1750, Quint 3', Octaaf 2' - 1750, Tertiaan 1 3/5' - 1750, Cornet III sterk (discant), Mixtuur III sterk - 1987, Scherp III-IV sterk - 1987, Trompet 8' (B/D) - 1748/1845.
Bovenwerk (C-c'''): Prestant 8' - 1750, Holpijp 8' - 1750, Quintadeen 8' - 1750, Octaaf 4' - 1750, Fluit 4' - 1748, Gemshoorn 2' - 1987, Sifflet 1' - 1987, Sexquialter II sterk (discant) - 1987, Vox Humana 8' - 1819, Tremulant.
Pedaal (C-c'): Aangehangen aan Hoofdwerk.
Koppeln: Manuaalkoppel.
Nebenregister und Spielhilfen: Twee afsluiters.
| Gemischte Stimme | Zusammensetzung |
| Mixtuur III sterk (Hoofdwerk) | C: 2' - 1 1/3' - 1'. c': 4' - 2 2/3' - 2'. |
| Scherp III-IV sterk (Hoofdwerk) | C: 1 1/3' - 1' - 2/3'. c': 2 2/3' - 2' - 1 1/3'. c'': 2 2/3' - 2' - 1 1/3' - 1 1/3'. |
| Cornet III sterk discant (Hoofdwerk) | c': 4' - 2 2/3' - 1 3/5'. |
| Sexquialter II sterk discant (Bovenwerk) | c': 2 2/3' - 1 3/5'. |
| Übrige dispositiondaten | |
|---|---|
| Hess (1774) |
Het Orgel in de Fransche-Kerk, met twee Hand-Clavieren en een aangehangen Pedaal, heeft 18 stemmen. OnderClavier, 10 stemmen: Praestant 16', Praestant 8', Octaav 4', Octaav 2', Quint 3', Tertiaan, Cornet, Scherp, Mixtuur en Trompet 8'. BovenClavier, 8 stemmen: Praestant 8', Holpyp 8', Quintadeena 8', Octaav 4', Fluit 4', Gemshoorn 2', Siflet 1' en Sexquialtra. 1 Tremulant en 2 Afsluitingen. |
| Van 't Kruijs (1885) |
Het Orgel in de Waalsche Kerk te Leiden heeft 19 sprekende stemmen, twee klavieren en aangehangen pedaal. Maker en ouderdom niet bekend. Organist de Heer P. de Haas. Hoofdmanuaal: Prestant 16', Prestant 8', Octaaf 4', Quint 3', Octaaf 2', Mixtuur 3 st., Scherp 3, 4 st., Terts 2 st., Cornet 3 st., Trompet 8'. Bovenmanuaal: Prestant 8', Quintadeen 8', Holpijp 8', Octaaf 4', Fluit 4', Gemshoorn 2', Flageolet 1', Sexquialter 2 st., Vox Humana 8'. Aangehangen Pedaal. Stomme Registers: Koppeling, Afsluitingen, Ventiel, Tacet. |
| Mehrere dispositionen |
De dispositie van het eerste instrument van Steevens uit 1748 luidde: Manuaal: Bourdon 16', Prestant 8', Holpijp 8', Quintadena 8', Octaaf 4', Fluit 4', Mixtuur III sterk, Cornet IV sterk, Trompet 8', Vox Humana 8'. Pedaal aangehangen. |
| Literatur |
|
| Weblinks |
http://www.refdag.nl/muziek/orgel_waalse_kerk_leiden_weer_in_gebruik_genomen_1_807564 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |