Spring naar content
Ausführliche Beschreibung der vorgewählten Orgel
Bild: Piet Bron. Datering: 10 February 2007.

Bild: Piet Bron

Grave, Nederland (Noord-Brabant) - Sint Elisabethkerk
Gemeinde: Land van Cuijk
Adresse: Hoofdwagt 3, 5361 EW, Grave
Website: http://www.st-elisabethparochie.nl/

Beschreibung nr.: 1000896.
Kartennummer "Stichting Orgelcentrum": GR2994.

Gebaut von: Franciscus Cornelis Smits (1846)

JahrOrgelbauerOpusAktivität
1846 Franciscus Cornelis Smits  Neubau
1866 Gradus en Henricus Gradussen  Restaurierung
1981 Verschueren Orgelbouw  Restaurierung

  • Vermoedelijk plaatste men in 1804 in de opgeknapte Sint Elisabethkerk in Grave het orgel dat Nicolaas van Hirtum in 1797 in de schuilkerk had geplaatst. In 1841 leed de kerk in Grave ernstige stormschade. Na het herstel van het gebouw werden de restanten verkocht aan orgelbouwer Kuerten uit Huissen, die ze gebruikte voor de bouw van een nieuw orgel in Heumen. Franciscus Cornelis Smits kreeg de opdracht om in de Graafse kerk een nieuw orgel te bouwen. Dit werd een drieklaviers orgel met 30 stemmen en aangehangen pedaal, dat in 1846 in gebruik werd genomen. De kas is mogelijk gemaakt door J. Beuijssen uit Boxmeer. Op 4 augustus 1866 werd het rugpositief verwoest door het instorten van een vieringpijler, waarna de gebroeders Gradussen de rest van het orgel herstelden. Het kon in 1868 al weer gebruikt worden.
  • De firma Smits herstelde het orgel in de jaren 1918/1919. Hierbij vervingen zij de Prestant 4' en de Sifflet 4' (discant) van het Echowerk door een Salicionaal 8' en een Vox Celeste 8' (discant). Vanaf mei 1974 was het orgel gedemonteerd en opgeslagen bij de firma Verschueren vanwege een restauratie van het kerkgebouw.
  • In 1980/1981 werd het instrument door hen gerestaureerd en herplaatst. Adviseur bij de werkzaamheden was Hans van der Harst. Er werd een nieuwe balustrade ontworpen met een schijnrugwerk, en de klaviatuur werd wederom uitgebreid tot drie manualen. Voorlopig is het derde manuaal echter nog altijd loos. Verschueren plaatste weer een Prestant 4' op de plaats van de Salicionaal, maar verving de Vox Celeste door een Fluit 2'. Op 19 november 1981 werd het orgel weer in gebruik genomen.
  • In 2016 is gestart met fondswerving met als doel het rugpositief van 1846 weer in de oude glorie te reconstrueren. De hoop is dat de werkaamheden in 2018 kunnen beginnen.

Technische Daten
Anzahl Register pro Manual
- Hoofdwerk10
- Echowerk8
- Pedaalaangehangen
Gesamtzahl der Stimmen18
TastentrakturMechanical
RegistertrakturMechanical
Windlade(n)Slider chests
Tonhöhea' = 415,3 Hz
TemperaturEqual temperament
Winddruck85 mm

Disposition
Hoofdwerk (C-f'''): Bourdon 16' (B/D), Prestant 8', Holpijp 8', Viola 8', Prestant 4', Dulcena 4', Octaaf 2', Mixtuur II-III sterk, Bombarde 16', Trompet 8' (B/D).
Echowerk (C-f'''): Veldfluit-Baarpijp 8' (B/D), Holpijp 8', Echo 8' (discant), Prestant 4' - 1981, Salicet 4', Fluit 2' - 1981, Hobo-Dulciaan 8' (B/D), Vox Humana 8'.
Pedaal (C-d'): Aangehangen.
Koppeln: Manuaalkoppel, Pedaal - Hoofdwerk.

Gemischte StimmeZusammensetzung
Mixtuur III sterk (Hoofdwerk) C: 1' - 2/3' - 1/2'. c°: 2' - 1 1/3' - 1'. c'': 4' - 2 2/3' - 2'.
Übrige dispositiondaten
Van 't Kruijs (1885) Het Orgel in de St. Elizabethskerk te Grave heeft 18 sprekende stemmen met twee klavieren en is in 1840 door Smits, uit Reel, geleverd.
Organist de Heer J. Peek.
Hoofdmanuaal: Prestant 8', Bourdon 16', Holpijp 8', Viola 8', Prestant 4', Dulcena 4', Octaaf 2', Mixtuur 2, 3 st., Bombarde 16', Trompet 8'.
Bovenmanuaal: Prestant 4', Veldfluit-Baarpijp 8', Holpijp 8', Echo (disc.) 8', Salicet 4', Sifflet 4', Hobo-Dulciaan 8', Vox-Humana 8'.
Mehrere dispositionen
  • De door Smits ontworpen dispositie luidde:
    Hoofdwerk: Bourdon 16' (gedeeld), Prestant 8', Viola di Gamba 8', Holpijp 8', Octaaf 4', Open Fluit 4', Octaaf 2', Mixtuur III sterk, Bombarde 16' (gedeeld), Trompet 8' (gedeeld).
    Rugwerk: Bourdon of Quintadeen 16', Prestant 8', Roerfluit 8', Octaaf 4', Fluit 4', Octaaf 2', Flagelet 1', Trompet 8', Klairon 4'.
    Echowerk: Holpijp 8', Flûte Travers 8' (discant), Prestantfluit 8', Open Fluit 4', Quint 2 2/3', Gemshoorn 2', Kromhoorn 8' (gedeeld), Vox Humana 8', Dulciaan 4' (bas).
    Pedaal: Bourdon 16', Prestant 8', Holpijp 8', Octaaf 4', Pastorelle 2', Trompet 16', Fagot 16', Serpent 8'.
    4 koppels, 4 afsluitingen, ventil, tremulant.

  • De oorspronkelijke dispositie luidde waarschijnlijk (volgens J. Boogaarts):
    Hoofdwerk: Bourdon 16' (gedeeld), Prestant 8', Viola di Gamba 8', Holpijp 8', Octaaf 4', Open Fluit 4', Octaaf 2', Mixtuur III sterk, Bombarde 16', Trompet 8' (gedeeld).
    Rugwerk: Bourdon 16', Prestant 8', Holpijp 8', Flûte Travers 8' (discant), Octaaf 4', Fluit 4' (gedeeld), Octaaf 2', Flagelet 1', Trompet 8' (gedeeld), Klairon 4'.
    Echowerk: Baarpijp 8' (bas), Veldfluit 8' (discant), Roerfluit 8', Echo Holpijp 8' (discant), Prestant 4', Salicet 4', Sifflet 4' (discant), Dulciaan 8' (bas), Oboë 8' (discant), Vox Humana 8'.
    Pedaal: aangehangen.

Literatur
  • Verzameling van disposities der verschillende orgels in Nederland, benevens eene korte beschrijving van het Orgel in de Groote Kerk te Rotterdam met afbeelding / M.H. van 't Kruijs. - Rotterdam : Corns. Immig, 1885. - Fotografische herdruk, uitgegeven bij Frits Knuf, Amsterdam in 1972 in de serie Bibliotheca Organologica, volume I.
  • Gegevens behorende bij de Orgelkalender 1965. - In: Het Orgelblad, jrg. 7 nr. 11, november 1964.
  • Oude orgels in Brabant / Hans van der Harst. - In: Het Orgel, jrg. 64 nr. 3, maart 1968.
  • Kort orgelbouwnieuws. - In: Het Orgel, jrg. 70 nr. 6, juni 1974.
  • Het orgel in de St. Elisabethkerk te Grave / Hans van der Harst. - In: Het Orgel, jrg. 77 nr. 11, november 1981.
  • Kroniek : 19 november 1981. - In: De Mixtuur, nr. 38, maart 1982.
  • Repertorium van orgels en orgelmakers in Noord-Brabant tot omstreeks 1900 / Frans Jespers. - 's-Hertogenbosch : Het Noordbrabants Genootschap, 1983.
  • De orgelbouwers Smits : enkele aspecten van hun leven en werk / Angeline Augustus, Johan Zoutendijk [red.]. - [S.l.] : Het Brabantse Orgel, [1994].
  • Het historische orgel in Nederland 1840 - 1849 / Peter van Dijk (eindred.). - Amsterdam : Stichting NIvO, 2002. - (Encyclopedie Het Historische Orgel in Nederland ; 6).
  • Grave bijna zes eeuwen orgelstad / Wout van Kuilenburg. - Elburg : Stichting tot Behoud van het Nederlandse Orgel, 2002. - (Publicatie ; 57).
  • 17 mei: voorjaarsexcursie naar noordoosten van Brabant / Wim van der Ros. - In: De Orgelvriend, jrg. 56 nr. 5, mei 2014.
  • Voorjaarsexcursie Noordoost-Brabant zaterdag 17 mei / Wim van der Ros. - In: Brabants Orgelrijkdom 2014.
  • De orgelmakers Smits te Reek (bij Grave) / J.G.P.G. Boogaarts. - Zutphen : WalburgPers, 2017.
  • Najaarsexcursie naar Grave, Escharen en Cuijk op zaterdag 7 oktober / Wim van der Ros. - In: Brabants Orgelrijkdom 2017.
  • Najaarsexcursie op 7 oktober naar Grave, Escharen en Cuijk / Wim van der Ros. - In: De Orgelvriend, jrg. 59 nr. 8, oktober 2017.
Aufnahmen Brabants Orgelrijkdom XXV : Grave - Escharen - Cuijk / Tommy van Doorn, Henk Kooiker, Pieter Dirksen. - Brabantse Orgelfederatie BOF 201704 (CD). - 2017.

Bild: Piet Bron. Datering: 10 February 2007.
Bild: Piet Bron
Bild: Piet Bron. Datering: 10 February 2007.
Bild: Piet Bron
Bild: Piet Bron. Datering: 10 February 2007.
Bild: Piet Bron
Bild: Piet Bron. Datering: 10 February 2007.
Bild: Piet Bron
Quelle: Stichting Orgelcentrum.
Quelle: Stichting Orgelcentrum
Quelle: Calendar augustus 1965 (Stichting Orgelcentrum). Datering: 1964.
Quelle: Calendar augustus 1965 (Stichting Orgelcentrum)
Bild: Piet Bron. Datering: 8 September 2001.
Bild: Piet Bron