Spring naar content
Description complète d'orgue sélectionné
Photo: Michiel van 't Einde. Datation: 9 September 2012.

Photo: Michiel van 't Einde

Edam, Nederland (Noord-Holland) - Grote- of Sint Nicolaaskerk
Commune: Edam-Volendam
Adresse: Grote Kerkstraat 59, 1135 BC, Edam
Site Web: http://www.grotekerkedam.nl/
http://www.kerkgemeente.nl/

Description no.: 1000836.
Fondation "Centre d'orgue" carte de photo numéro: FL0045.

Bâti par: Barend Smit (1663)

AnnéeFacteurOpusActivité
1663 Barend Smit  orgue neuf
1716 Matthias Verhofstad  expansion
1786 Johann Michael Gerstenhauer  restauration
1853 Leonard van den Brink  restauration
1864 Flaes & Brünjes  activités différentes
1892 G.F. Jurjaansz  activités différentes
1934 Hendrick Wicher Flentrop  conversion
1980 firma D.A. Flentrop  reconstruction
2018 Flentrop Orgelbouw  activités différentes

  • De Grote Kerk in Edam brandde op 24 februari 1602 volledig af. De herbouw duurde tot 1662/1663. In dat jaar bouwde Barend Smit - organist en orgelmaker in Hoorn - een nieuw orgel in de kerk. Het orgel had bij oplevering een hoofdwerk met vijf of zes stemmen en een rugwerk met tien stemmen. Het pedaal was aangehangen. De klavieren liepen van CDEFGA-c''' (45 toetsen). Op 18 februari 1663 is het in gebruik genomen. In 1704 is het gerepareerd door Van Loon. Matthijs Verhofstad breidde het orgel aanzienlijk uit in 1716. De klavieromvang werd vergroot naar een volledig groot octaaf. Het orgel had nu 20 registers.
  • J.M. Gerstenhouwer herstelde het orgel tussen 1781 en 1786. Hij verving ook een aantal pijpen. Het orgel werd nu wit geschilderd, en op de rugwerkkas werden beelden geplaatst. Verschillende kleine reparaties vinden plaatst, totdat in 1853 een restauratie wordt uitgevoerd door Leonard van den Brink. Deze maakte een nieuwe klaviatuur, en plaatste een Viola di Gamba 8' op het rugwerk. Plannen uit 1857 om een nieuw orgel in de oude kassen te bouwen worden niet uitgevoerd. In 1864 wordt het wel opnieuw gerestaureerd door Flaes & Brünjes. Zij plaatsen een Salicionaal 8', verwijderen twee andere registers en veranderen de Mixtuur. Orgelmaker Jurjaans uit Amsterdam verving in 1892 de Trompet en de Cornet van het hoofdwerk door nieuwe exemplaren.
  • Na de kerkrestauratie in 1934 werd besloten het orgel aan te pakken. H.W. Flentrop kreeg de opdracht. De strijkers werden vervangen door andere stemmen, en de windvoorziening werd electrisch gemaakt. Nieuwe klavieren met moderne koppelingen werden gemaakt. Een nieuwe Dulciaan 8' kwam in de plaats van het bestaande tongwerk op het rugwerk. Tenslotte werd op het pedaal de Bourdon 16' middels een pneumatische transmissie bespeelbaar gemaakt.
  • Een nieuwe kerkrestauratie in de jaren zeventig legde het orgel het zwijgen op. Na de voltooiing hiervan in 1979 werd besloten het instrument grotendeels te herstellen in de toestand van 1716. D.A. Flentrop voerde de werkzaamheden uit. Het instrument kreeg ook weer de oorspronkelijke toonhoogte: ongeveer een halve toon hoger dan normaal. Middels een transpositieklavier kan het hele instrument echter ook een halve toon lager worden bespeeld. De windlade van het hoofdwerk is uit 1716, die van het rugwerk uit 1663. Adviseurs bij de restauratie waren dr. M.A. Vente en Jan Jongepier. De klavierkoppel is omgekeerd. Dus niet rugwerk aan hoofdwerk, maar hoofdwerk aan rugwerk.
  • In 2017-2018 is door de firma Flentrop groot onderhoud gepleegd en werd het orgel geheel schoongemaakt. Op 3 juni 2018 nam men het instrument weer in gebruik.

Données techniques
Nombre de registres par manuel
- Hoofdwerk10
- Rugwerk10
- Pedaalaangehangen
Nombre de jeux total20
Transmission des clésMechanical
Transmission des jeuxMechanical
Sommier(s)Slider chests
TempératureWerckmeister III

Composition
Hoofdwerk (C-c'''): Bourdon 16', Prestant 8', Roerfluit 8', Octaav 4', Quint 3', Octaav 2' - 1663/1979, Sexquialter II sterk (discant) - 1979, Cornet IV sterk (discant) - 1979, Mixtuur II-III sterk, Trompet 8' (B/D) - 1979.
Rugwerk (CDEFGA-c'''): Holpijp 8', Quintadeen 8' - 1663/1979, Prestant 4', Roerfluit 4', Spitz Quint 3', Octaav 2', Sifflet 2', Sexquialter I-II sterk, Scherp III sterk, Trompet 8' (B/D) - 1979.
Pedaal (C-d'): Aangehangen.
Accouplements: Klavierkoppel Hoofdwerk aan Rugwerk.
Jouer conseils: 2 tremulanten.

Autres données des dispositions
Hess (1774) Het Orgel in de Groote-Kerk (Edam), met twee Hand-Clavieren en een aangehangen-Pedaal, heeft 20 stemmen.
BovenClavier, 10 stemmen: Praestant 8', Bourdon 16', Holpyp 8', Octaav 4', Super Oct. 2', Quint 3', Cornet, Sexquialtra, Mixtuur en Trompet 8'.
Rugpositief, 10 stemmen: Praestant 4', Holpyp 8', Bourdon 8', Fluit 4', Octaav 2', Siflet 1', Quint 1 1/2', Scharp, Sexquialtra en Trompet 8'.
Ao. 1716 verbeeterd, door M. Verhofstad, en geëxamineert door Æ.E. Veldcamps Org. te Alkmaer, en P. Modens Org. te Monnikendam.
Autres dispositions
  • The original specification was:
    Hoofdmanuaal (CDEFGA-c'''): Prestant 8', Holpijp 8', Octaaf 4', Quint 3', Mixtuyr.
    Positief (CDEFGA-c'''): Quintadeen 8', Prestant 4', Holpijp 4', Nasadt Quint 3', Super Octaaf 2', Sufflet, Sexquialtera, Cimbel, Kromhoorn 8'.

  • Before the 1933-1934 restoration, the stop list was:
    Hoofdwerk (C-c'''): Bourdon 16', Prestant 8', Roerfluit 8', Octaaf 4', Quint 2 2/3', Superoctaaf 2', Sexquialter II sterk, Cornet IV sterk (D), Mixtuur III sterk, Trompet 8'.
    Rugwerk (CDEFGA-c'''): Holpijp 8', Salicionaal 8', Viola di Gamba 8', Prestant 4', Roerfluit 4', Spitsquint 2 2/3', Octaaf 2', Dulciaan 8'.
    Pedaal (C-d'): Aangehangen.
    Manuaalkoppeling.

  • After the 1933-1934 restoration, the stop list was:
    Hoofdwerk (C-c'''): Bourdon 16', Prestant 8', Roerfluit 8', Octaaf 4', Quint 2 2/3', Superoctaaf 2', Sexquialter II sterk, Cornet IV sterk (D), Mixtuur III sterk, Trompet 8'.
    Rugwerk (CDEFGA-c'''): Holpijp 8', Quintadeen 8', Prestant 4', Roerfluit 4', Spitsquint 2 2/3', Octaaf 2', Terts 1 3/5', Dulciaan 8'.
    Pedaal (C-d'): Subbas 16' (transmissie).
    Manuaalkoppeling, Koppeling Pedaal - Hoofdwerk.

Références
  • Dispositien der merkwaardigste kerk-orgelen welken in de zeven vereenigde provincien als mede in Duytsland en elders aangetroffen worden (Gouda, 1774) / Joachim Hess. - Facsimile herdruk, verzorgd door Arend Jan Gierveld. - Buren : Frits Knuf, 1980. - (Bibliotheca Organologica ; volume XI).
  • Nieuwe en Herstelde Orgels. - In: Het Orgel, 31 Jaargang No. 2, November 1933.
  • Orgel(s) en Orgelisten der Groote Kerk te Edam / Cor Kee. - In: Het Orgel, 31 Jaargang No. 3, December 1933.
  • Orgel(s) en Orgelisten der Groote Kerk te Edam : II (De orgelisten) / Cor Kee. - In: Het Orgel, 31 Jaargang No. 5, Februari 1934.
  • Nieuwe en Herstelde Orgels : Het Orgel te Edam. - In: Het Orgel, 31 Jaargang No. 3, December 1933.
  • Het Orgel in de Groote Kerk te Edam / F. Pijlman. - In: De Harp, jrg. 36 nr. 8, augustus 1941.
  • Gegevens behorende bij de Orgelkalender 1965. - In: Het Orgelblad, jrg. 7 nr. 11, november 1964.
  • Bij de foto's / Jan Jongepier. - In: Het Orgel, jrg. 62 nr. 5, mei 1966.
  • Andreas Egbertus Veldcamps : drager van Oudhollandse orgeltradities (1686-1741) / dr. M.A. Vente. - In: Het Orgel, jrg. 64 nr. 7/8, juli/augustus 1968.
  • Andreas Egbertus Veldcamps : drager van Oudhollandse orgeltradities (1686-1741) / dr. M.A. Vente. - In: Het Orgel, jrg. 64 nr. 9, september 1968.
  • Hollandse orgels boven het IJ / Jan Jongepier. - In: Het Orgel, jrg. 64 nr. 11, november 1968.
  • Klein-orgelboek (deel 1). - Amersfoort: J.C. Willemsen, [1970].
  • Langs kerken en kapellen : Orgeltocht door Nederland. - Amersfoort: J.C. Willemsen, [1977].
  • Orgels rond het IJsselmeer / Maarten Seybel, Aart Veldman. - Houten: Den Hertog B.V., 1984.
  • Het 'Hollandse' orgel in de periode van 1670 tot 1730 : Een architectuurhistorische en organologische studie over de orgelbouw in Nederland, met name in de gewesten Holland, Zeeland, Utrecht en Gelderland / A.H. Vlagsma. - Alphen aan den Rijn : Canaletto, 1992.
  • Orgels in Noord-Holland : Historie, bouw en gebruik van de Noordhollandse kerkorgels / Jan Jongepier, Hans van Nieuwkoop, Willem Poot. - Schoorl : Uitgeverij Pirola, 1996.
  • De orgelmakers Witte : Een bijdrage tot de geschiedschrijving van de orgelbouw in Nederland in de tweede helft van de negentiende eeuw / dr. Teus den Toom. - Heerenveen: Uitgeverij J.J. Groen en Zoon, 1997.
  • Het historische orgel in Nederland 1479 - 1725 / dr. Hans van Nieuwkoop (eindred.). - Amsterdam : Stichting NIvO, 1997. - (Encyclopedie Het Historische Orgel in Nederland ; 1).
  • Engelse orgelcultuur in de negentiende eeuw / Tjeerd van der Ploeg. - In: Het Orgel, jrg. 113 nr. 1, januari 2017.
  • Barend Smit : Orgelmaker in Hoorn en in Engeland / Auke H. Vlagsma. - In: Het Orgel, jrg. 116, nr. 3, mei 2020.
Enregistrements
  • J. Pzn. Sweelinck : Orgelwerken / Willem Poot. - Interlude SW 8901 (CD). - 2002.
  • Het historische orgel in Nederland / Diverse organisten. - Hilversum : Evangelische Omroep, 1999. - Box met 12 CD's.
  • Sweelinck : His sources, his influence Vol.3 / Bernard Winsemius. - Intersound 1009 (CD). - 1991. - Opgenomen in Edam en Zeerijp.
  • Historische orgels in Edam bespeeld door Willem Poot. - Stichting Orgelkring Waterland (eigen beheer) (dubbel-lp). - 1984.
  • Acht historische orgels in Noord-Holland : bespeeld ter gelegenheid van 10 jaar Toer-in orgeltochten / Klaas Bolt, Jan Jongepier, Haite v.d. Schaaf, Kees Klein. - Toer-In Noord-Holland 6814 750/51 (dubbel-LP). - Bespeeld worden orgels in Oosthuizen, Edam, Medemblik, Oosterland, Zandvoort, Zaandam, Weesp en Venhuizen.
  • Willem Poot bespeelt historische orgels in Waterland. - Stichting Orgelkring Waterland, Monnickendam (LP). - 1981.

Photo: Michiel van 't Einde. Datation: 9 September 2012.
Photo: Michiel van 't Einde
Photo: Michiel van 't Einde. Datation: 9 September 2012.
Photo: Michiel van 't Einde
Photo: Michiel van 't Einde. Datation: 9 September 2012.
Photo: Michiel van 't Einde
Photo: Michiel van 't Einde. Datation: 9 September 2012.
Photo: Michiel van 't Einde
Photo: Marcel Pelt. Datation: 24 June 2006.
Photo: Marcel Pelt
Photo: Marcel Pelt. Datation: 24 June 2006.
Photo: Marcel Pelt
Photo: Marcel Pelt. Datation: 24 June 2006.
Photo: Marcel Pelt
Photo: Michiel van 't Einde. Datation: 9 September 2012.
Photo: Michiel van 't Einde
Photo: Michiel van 't Einde. Datation: 9 September 2012.
Photo: Michiel van 't Einde
Photo: Michiel van 't Einde. Datation: 9 September 2012.
Photo: Michiel van 't Einde
Photo: Michiel van 't Einde. Datation: 9 September 2012.
Photo: Michiel van 't Einde
Source: Postcard.
Source: Postcard
Source: Stichting Orgelcentrum.
Source: Stichting Orgelcentrum
Source: Postcard.
Source: Postcard
Source: Postcard.
Source: Postcard
Source: Postcard.
Source: Postcard
Photo: Michiel van 't Einde. Datation: 9 September 2012.
Photo: Michiel van 't Einde
Photo: Piet Bron. Datation: 19 November 2011.
Photo: Piet Bron